หมากแข่น(มะแข่น)(ชื่อวิทยาศาสตร์:Zanthozylum LimonellaAlston)ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ คือ มะกรูดตาพราหมณ์ (นครราชสีมา);กำจัดต้น, พริกหอม,หมากมาศ (กรุงเทพฯ); มะข่วง, มะแข่วน , บ่าแข่น(ภาคเหนือ);มะแข่น (ลาว); ลูกระมาศ (ภาคกลาง); หมักข่วง (แม่ฮ่องสอน) เป็นพืชสมุนไพร ผลและใบใช้เป้นเครื่องเทศชูรสอาหาร เช่น ลาบหลู้แกง และอาหารพื้นเมืองและอาหารท้องถิ่นเช่นตำหวาย หลามบอน ตำน้ำพริกฯลฯ มะแข่นจะมีรสชาติเผ็ด กลิ่นฉุนแต่หอม มีสรรพคุณทางยาคือสามารถแก้หวัดได้

ต้นและกิ่งเป็นหนาม ใบเป็นใบประกอบมีใบย่อย 6-8 คู่ ก้านใบสีแดง ใบย่อยรูปไข่หรือรูปรี ปลายแหลม ต้นที่เก็บเกี่ยวผลผลิตได้จะมีอายุตั้งแต่3-15 ปี ผลค่อนข้างกลมผลเล็กๆ ขนาดผลพริกไทย ผิวขรุขระ สีเขียว มีกลิ่นฉุน คล้ายกลิ่นเมล็ดผักชียี่หร่า ผลแก่เปลือกหุ้มเมล็ดสี แดง แก่จัดสีดำ ออกผลเดือนกันยายน – ธันวาคม เมล็ดกลม ๆ ดำเป็นมัน ใช้เปลือกผลผสมชูรสอาหาร ใช้รากและเนื้อไม้ เป็นยาขับลมในลำไส้ ลดความดัน เป็นยาขับโลหิตระดูของสตรี ผลเป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงโลหิต บำรุงธาตุ

ภูมิปัญญาชาวบ้านที่เรียนรู้ และนำพืชพันธุ์ และผลไม้ที่อยู่ตามป่าเขามาเป็นส่วนประกอบ ปรุงอาหาร "หมากแข่น" ที่ชาวบ้านเรียกกัน จะนำมาเป็นเครื่องสมุนไพร เครื่องเทศ รสชาดเผ็ดร้อน นำมาปรุงอาหารใส่แกงหน่อไม้ อ่อมกบได้