งานเทศกาลวันมาฆบูชาแห่ผ้าห่มพระพุทธลีลา ฯ อำเภอบางขัน ได้จัดขึ้นครั้งแรกในปี พ.ส.2540 สืบเนื่องมาจาก นายราย ดำสมาน นายอำเภอบางขันในสมัยนั้น และราษฎรจำนวนหนึ่งพิจารณาเห็นพ้องกันว่าที่ตั้งของที่ว่าการอำเภอบางขันอยู่บนเนินสูง และจุดกลางของพื้นที่เป็นสถานที่โดดเด่น ริมทางหลวงแผ่นดินสายบ่อล้อ - ลำทับ ฉะนั้นจุดที่ตั้งว่าการอำเภอจึงน่าสร้างพระพุทธรูปใหญ่ เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจประชาชนและเป็นสัญลักษณ์ประจำอำเภอให้โดดเด่นสามารถมองเห็นได้แต่ไกล โดยพระพุทธลีลาศิริธรรมนครอัครมหามิ่งมงคลได้สร้างขึ้นจากความร่วมมือของข้าราชการ ประชาชน พุทธบริษัท ผู้มีจิตศรัทธาทั้งจากในและนอกจังหวัด เพื่อน้อมเกล้า ฯ ถวายแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภุมิพลอดุลยเดชมหาราช เนื่องในวาระที่ทรงครองสิริราชสมบัติครบรอบ 50 ปี ในวันที่ 9 มิถุนายน 2539

ความมุ่งหมายของประเพณี

ข้าราชการและประชาชนในพื้นที่อำเภอได้ร่วมกันทำกิจกรรมแห่ผ้าและเข้าร่วมพิธีทางพระพุทธศาสนาเนื่องในวันมาฆบูชา และมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ประเพณีอันเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นให้คงอยู่สืบไป

ขั้นตอนปฏิบัติงานหรือพิธีกรรม

1. แห่ผ้า ประชาชนจากหมู่บ้านต่าง ๆ ทั่วทั้งอำเภอร่วมมือร่วมใจกันจัดริ้วขบวนแห่ผ้าจากวัดลำนาว และหน้าโรงพยาบาลบางขัน พร้อมกับประโคมกลองยาวอย่างสนุกสนานมุ่งหน้าไปยังสนามหน้าที่ว่าการอำเภอบางขัน จากนั้นแต่ละขบวนนำผ้าขึ้นเวียนขวารอบองค์พระพุทธลีลา ฯ เมื่อครบ 3 รอบก็จะมอบผ้าให้เจ้าหน้าที่เพื่อผูกรอบบริเวณฐานพระพุทธลีลา ฯ อย่างสวยงาม

2. ถวายผ้า หลังจากริ้วขบวนนำผ้าขึ้นเีวียนขวารององค์พระพุทธลีลา ฯ และมอบผ้าให้เจ้าหน้าที่ผูกผ้าแล้ว ประชาชนจะมาร่วมพิธีกรรมทางพระพุทธศาสนา โดยนายอำเภอบางขันเป็นผู้กล่าวนำ "คำถวายผ้าห่มพระพุทธลีลา ฯ" และมอบผ้าให้เจ้าหน้าที่ไปห่มองค์พระพุทธลีลา ฯ

3. เวียนเทียน จากนั้นประธานสงฆ์จะเป็นผู้นำพุทธศาสนิกชน ขึ้นเวียนเทียนรอบองค์พระพุทธลีลา ฯ

ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง

1. พุทธศาสนิกชนเชื่อว่า การทำบุญและการกราบไหว้บูชาที่จะได้กุศลจริง ๆ จะต้องปฏิบัติให้ใกล้ชิดกลับพระพุทธเจ้าและต่อพระพักต์ของพระพุทธเจ้า แม้พระองค์จะเสด็จปรินิพพานแล้ว แต่ก็ยังมีสัญลักษณ์แทนพระพุทธรูปอยู่ ได้แก่ พระธาตุเจดีย์ พระพุทธรูป เป็นต้น การกราบไหว้บูชาสิ่งเหล่านี้เท่ากับเป้นการกราบไหว้บูชาต่อพระพักตร์โดยใกล้ชิดเช่นเดียวกัน ดังนั้นการที่ชาวบ้านบางขันนำผ้าไปบูชาองค์พระพทุธลีลา ฯ ด้วยการแห่ผ้าขึ้นไปโอบล้อมองค์พระพุทธลีลา ฯ ถือได้ว่าเป็นการบูชาที่ใกล้ชิดกับพระพุทธองค์

2. ชาวอำเภอบางขันและอำเภอใกล้เคียง มีความเชื่อว่าพระพุทธลีลา ฯ นั้นมีความศักดิ์สิทธิ์เนื่องจากเมื่อครั้งทำพิธียกองค์พระพุทธลีลา ฯ ประดิษฐานบนฐานนั้น เล่ากันว่าขณะรถเครนยกองค์พระพุทธลีลา ฯ ขึ้นนั้น ท้องฟ้าจากที่มืดครึ้มเต็มไปด้วยเมฆ กลับกลายสว่างไสวมีลักษณะคล้ายพระอาทิตย์ทรงกลด เมื่อองค์นั้นพระ ลอยขึ้น สร้างความอัศจรรย์ใจแก่ผู้ร่วมพิธีเป็นอย่างยิ่ง และนอกจากนี้ยังเกิดเหตุการณ์ที่สร้างความประหลาดใจอีกหลายเหตุการณ์จนเป็นที่เล่าขานมาจวบจนปัจจุบ้ัน เป็นผลให้องค์พระพุทธลีลา ฯ เป็นที่เคารพสักการะของข้าราชการที่มาปฏิบัติงานที่อำเภอบางขันและประชาชนทั่วไปฃ

คุณค่าของประเพณี

พุทธศาสนิกชนได้ธำนุบำรุงพระพุทธศาสนา และำได้สืบสานงานประเพณีอันเกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนาอันเป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น

สถานที่จัด

บริเวณสนามหน้าที่ว่าการอำเภอบางขัน และฐานพระพุทธลีลา ฯ