นายมนตรี ตราโมท เกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 17 มิถุนายน 2443 ที่บ้านท่าพี่เลี้ยง อำเภอเมืองสุพรรรณบุรี บิดาชื่อนายยิ้ม รับราชการตำรวจ ประจำเรือของพระองค์เจ้าคำรบ พระองค์เจ้าคำรบประทานนามสกุลว่า "ตราโมท" มารดาชื่อนางทองอยู่ อุปสมบทที่วัดสุวรรณภูมิ เมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ.2467 เป็นเวลา 1 พรรษา มีพระครูโพธาภิรัติ(สอน) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระครูโต๊ะเป็นพระอนุสาวนาจารย์ พระอาจารย์เปลื้อง (พระเทพวุฒาจารย์ เจ้าอาวาสวัดสุวรรณภูมิ) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ สอบนักธรรมได้ที่หนึ่งของจังหวัด การศึกษาวิชาสามัญ ได้ศึกษาที่โรงเรียนประจำจังหวัดสุพรรณบุรี (ปรีชาพิทยากร) จนจบชั้น ม.3 พ.ศ.2455 ได้ศึกษาที่โรงเรียนพรานหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์ จนจบชั้น ม.6 ไม่ได้สังกัดกระทรวงศึกษาธิการ ขึ้นกรมมหรสพ กรมมหาดเล็ก ตอนเช้าเรียนวิชาสามัญ บ่ายเรียนศิลปะสาขาต่างๆ คือ ดนตรีไทย ดนตรีสากล และโขน ละคร คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สอบได้ภาค 3 (สมัยนั้นมี 6 ภาค และคณะเดียว) พ.ศ. 2479 วิชาศิลปะ เรียนดนตรีไทยจากครูในจังหวัดสุพรรณบุรีและจังหวัดสมุทรสงคราม แล้วจึงเข้าศึกษาในกรมมหรสพ กรมมหาดเล็กในรัชกาลที่ 6 ซึ่งมีพระยาประสานดุริยศัพท์ (แปลก ประสานศัพท์) เจ้ากรมปี่พาทย์หลวงเป็นครูใหญ่ ต่อมาเรียนวิชาโน๊ตสากล ทั้งเที่ยวรี่(ทฤษฎี) และฮาโมนี่(การประสานเสียง) จากวิทยาสากลดนตรี สถานพระเจนดุริยางค์ (ปีติวาทยากร) เป็นครูเมื่อ พ.ศ. 2476 ประวัติราชการ เริ่มรับราชการเมื่อ พ.ศ.2460 ปฏิบัติงานในกรมปี่พาทย์หลวง กรมมหรสพ (ปฏิบัติงานตั้งแต่อายุยังไม่ครบเป็นราชการ) มีความจำเริญในหน้าที่การงาน เลื่อนขั้นเลื่อนตำแหน่งสูงขึ้นตามลำดับ จนเป็นศิลปินพิเศษ กองการสังคีต กรมศิลปากร กระทรวงศึกษาธิการ และเมื่อ พ.ศ. 2505 ออกจากราชการเพราะเหตุเกษียณอายุ และได้รับจ้างต่อในฐานะผู้เชี่ยวชาญดนตรีไทย จนถึงปี พ.ศ.2538 (รวมอายุราชการทั้งสิ้น 78 ปี) นายมนตรี ตราโมท เป็นผู้เชี่ยวชาญชำนาญด้านดนตรีไทย เป็นกรรมการที่ปรึกษาด้านคีตศิลป์ วิจิตรศิลป์ เป็นนักประพันธ์ เป็นพหูสูต เป็นราชบัณฑิตที่ปรึกษาราชบัณฑิตยสถาน เป็นครูผู้กระทำพิธีไหว้ครูและครอบประสิทธิ์ประสาทวิชาดนตรีไทยให้แก่กองสังคีต วิทยาลัยนาฏศิลป ทั้งส่วนกลาง และต่างจังหวัด หน่วยราชการอื่นๆ สถานศึกษาและเอกชน ทั่วประเทศ ผลงานของนายมนตรี ตราโมท มีมากมาย ผลงานประเภทเพลง แต่งเพลงไทย ทั้งทำนองร้องและทำนองดนตร ีในอัตราลักษณะต่างๆรวมแล้วนับร้อยเพลง เช่น ก. เพลง 3 ชั้น เพลงต้อยติ่ง, เพลงราโค, เพลงมหาฤกษ์, เพลงเหาะ, เพลงประพาสมหรณพ, เพลงขับไม้บัณเฑาะว์, เพลงขับนก, เพลงเขมรปี่แก้วทางสักวา, เพลงจรเข้หางยาวทางสักวา, เพลงเทพนม, เพลงเทพไสยาสน์, เพลงพระทอง, เพลงพญาสี่เถา, เพลงมอญล่องเรือ, เพลงสร้อยสน, เพลงนาคพัน, เพลงช้อนแท่น, เพลงพม่าห้าท่อนทางดึกดำบรรพ์ ฯลฯ ข. เพลงเถา (เพลงหนึ่งเท่ากับ 3 เพลง เพราะมีทั้ง 3 ชั้น 2 ชั้น และชั้นเดียว) เพลงกล่อมนารี, เพลงกาเรียนทอง, เพลงขอมทรงเครื่อง, เพลงขอมเงิน, เพลงเขมรเหลือง, เพลงขึ้นแท่น, เพลงแขกกุลิต, เพลงแขกต่อยหม้อ, เพลงจีนหน้าเรือ, เพลงแขกอะหวัง(ทางธรรมดา), เพลงต้นเพลงยาว, เพลงพม่าห้าท่อน(ทางภาษาต่างๆ, เพลงพม่าเห่, เพลงพระจันทร์ครึ่งซีก, เพลงภุมริน, เพลงมอญรำดาบ, เพลงโสมส่องแสง, เพลงแขกอะหวังทางชวา, เพลงสมโภชพระนครเถา, เพลงเทพสมภพเถา ฯลฯ เพลง 2 ชั้นและชั้นเดียวที่เพิ่มเติมของเก่าให้เป็นเพลงเถา เพลงระบำเริงอรุณ, เพลงนกเขามะราปี, เพลงระบำนพรัตน์, เพลงม่านมงคล, เพลงไกรลาศสำเริง, เพลงกฤดาภินิหาร, เพลงชมปัตตานี, เพลงชุมนุมเผ่าไท(5 เผ่า ไทยกลาง ไทยใหญ่ ไทยลานนา ไทยลานช้าง ไทยสิบสองจุไท ไทอาหม) เพลงระบำนก, เพลงระบำเทพบันเทิง, เพลงรำวงมาตรฐาน เพลงรำลงโขงสองฝั่ง( 6 เพลง ทำเฉพาะทำนอง ได้แก่ เพลงงามแสงเดือน รำมาซิมารำ ชาวไทย คืนเดือนหงาย ดวงจันทร์วันเพ็ญ และดอกไม้ของชาติ) เพลงแม่ศรีทรงเครื่อง(ใหม่) เพลงอัศวาลีลา, เพลงมยุราภิรมย์, เพลงมฤครำเริง, เพลงบันเทิงกาสร, เพลงระบำกุญชรเกษม, เพลงระบำชุดโบราณคดี, เพลงพม่าไทยอธิษฐาน ( 5 เพลง ได้แก่ เพลงระบำทวารวดี เพลงระบำศรีวิชัย เพลงระบำลพบุรี เพลงระบำเชียงแสน เพลงระบำสุโขทัย) เพลงไทยลาวปณิธาน, เพลงกินรีร่อน, เพลงพระเจ้าลอยถาดชั้นเดียว, เพลงระบำดอกบัว(ระบำปลา) เพลงระบำฉิ่ง, เพลงระบำดอกไม้บูชาครู, เพลงขอฝน, เพลงระบำเงือก, เพลงชุมนุมฉุยฉาย, เพลงระบำอู่ทอง, เพลงฟ้อนดวงดอกไม้, เพลงลาวกระทบไม้, เพลงฟ้อนเล็บ, เพลงจีนรำพัด, เพลงสีนวล, เพลงพลายปัตตานี, เพลงเทพบันเทิง, เพลงลาวรำดาบ, เพลงกินนรรำ, เพลงแขกบูชายัญ, เพลงระบำนันทอุทยาน ฯลฯ เพลงเบ็ดเตล็ด เพลงโหมโรงเอื้องคำ, เพลงเอื้องสาย, เพลงใบ้คลั่งชั้นเดียว(เพลงเร็ว) เพลงใบ้คลั่งชั้นเดียว(ลูกบท) เพลงเร็วทะวอย, เพลงเชิดแขก, เพลงช้ากลาง, เพลงสร้างเมือง, เพลงแดนป่า, เพลงเสมอพม่า, เพลงเสมอลาว, เพลงเสมอแขก, เพลงโอดลาว, เพลงโอดจีน, เพลงโอดมอญ, เพลงกราวกลาง, เพลงกล่อมพญาชั้นเดียว, เพลงม้าห้อ, เพลงลาวรำดาบ, เพลงโอ้ลาวครวญ, เพลงโฮมพุเตย, เพลงสังคีตสายใจไทย, เพลงชื่นชุมนุมกลุ่มดนตรี, เพลงโหมโรงขับไม้บัณเฑาะว์, เพลงโหมโรงรัตนโกสินทร์สามชั้น, เพลงโหมโรงเทิด ส.ธ. ฯลฯ เพลงไทยสากล เพลงวันรัฐธรรมนูญ, เพลงวันชาติ, เพลงมหานิติ, เพลงยามรุ่ง, เพลงตื่นเถิด, เพลงวันปีใหม่, เพลงร่วมวงไพบูลย์, เพลงดอกไม้, เพลงในน้ำมีปลาในนามีข้าว, เพลงกราวอาสา ฯลฯ ผลงานด้านละครวิทยุ ท่านเป็นเจ้าของคณะตรีศิลป์ จัดแสดงละครวิทยุ บทละครที่แสดงให้สาระบันเทิงแก่เด็ก เป็นนิทาน นิยาย นิยายอิงประวัติศาสตร์ นิทานประกอบสังคีต ซึ่งมีบทเจรจาและบทขับร้องประกอบดนตรี ได้แก่ กั้นหยั่งคู่, วนาวัน, ผกามาศ, จุลวัน, นางพระยาชาวเกาะ, คลีโอพัตรา, สุวรรณสาม, สาวเรือนคำ, และเรื่องเบ็ดเตล็ดกว่า 30 เรื่อง ผลงานด้านวิชาการ แต่งหนังสือไว้เป็นจำนวนมาก อาทิ ดุริยางคศาสตร์ไทย ภาควิชาการ ใช้สอนในโรงเรียนศิลปากร แผนกนาฏดุริยางค์ ศัพท์สังคีตการละเล่นของไทย การสืบสายดนตรีไทย การเล่นสักวา เรื่องเพลงชาติ เรื่องเพลงวันชาติ ดุริยสาส์น เครื่องสายไทย ปี่พาทย์ไทย ปี่พาทย์มอญ ปี่พาทย์ชวา ไหว้ครู ดุริยเทพ คุรุเทพ ขับไม้ โหมโรงดนตรีไทย การบรรเลงปี่พาทย์ในพระราชพิธี คำอธิบายเพลงในหนังสือโน๊ตเพลงไทย ซึ่งพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ โปรดเกล้าฯ ให้กรมศิลปากรจัดพิมพ์จำหน่าย เรื่องดนตรีไทย ในหนังสือชุด Thailand คำอธิบายศัพท์ต่างๆในหนังสือสารานุกรมไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เรื่องสมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระยานริศฯ ในด้านดุริยางคศิลป วิวัฒนาการวงปี่พาทย์ในสมัยรัตนโกสินทร์ ดนตรีไทยสมัยสุโขทัย อยุธยา และรัตนโกสินทร์ แต่งเพลงพร้อมบทร้อง หลักสูตรวิชาขับร้องเพลงไทยสำหรับนักเรียน เช่น เพลงหนีเสือ เพลงลาวสมเด็จ เพลงเต่ากินผักบุ้ง ฯลฯ ดนตรีกับชีวิต วงดนตรีประกอบการแสดงโขน ประวัติบุคคลในวงการดนตรีไทย เรื่องดนตรีไทยในหนังสือสารานุกรมสำหรับเยาวชนไทย เล่ม 1 ตามพระราชประสงค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ ในโอกาสฉลอง 200 ปี กรุงรัตนโกสินทร์ ดนตรีไทยภาคกลาง ในหนังสือศิลปกรรมไทย ฯลฯ ผลงานด้านกวีนิพนธ์ ได้ประพันธ์เรื่องราวต่างๆทั้งร้อยแก้วและร้อยกรอง เช่น ภิญโญวาทนิยาย (นิยายชาดกกลอนสอนหญิง เป็นกาพย์ กลอน โคลง และฉันท์) ลิลิตอิหร่านราชธรรม เยือนสมุทรสงคราม เลือดสุพรรณ ทางสักวา โคลงกลบทหลงห้อง โคลงกลบทพรหมพักตร์ โคลงกลบทสักวา โคลงกลบทสาลิรี อ่านเป็นฉันท์สาลินี ถอดเรียงเป็นโคลงสี่สุภาพได้ โคลงกลบทฉบัง อ่านเป็นกาพย์ฉบัง ถอดเรียงเป็นโคลงสี่สุภาพได้ บทละครประวัติศาสตร์ เรื่องเกียรติศักดิ์ไทย ร่วมกับนายธนิต อยู่โพธิ์ และนางสุดา บุษปฤกษ์ รวมทั้งจัดทำเพลงประกอบการแสดง แต่งบทละครเรื่องรถเสน ฉากที่ 1 แต่งบทละครเรื่องราชาธิราชตอนสมิงพระรามอาสา ร่วมกับนายสุเทพ แสงสว่าง แต่งบทละครเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนพระไวยแตกทัพ ร่วมกับนายธนิต อยู่โพธิ์ มจ.หญิงพูนพิสมัย ดิศกุล และหม่อมแผ้ว สนิมวงศ์เสนี แต่งบทละคร ตอนพระอภัยมณีพบนางละเวง ร่วมกับหม่อมแผ้ว สนิทวงศ์เสนี ร่วมแต่งและปรับปรุงบทละครเรื่องขุนช้างขุนแผน ตอนพลายเพชรพลายบัวออกศึก กับนายธนิต อยู่โพธิ์ และหม่อมแผ้ว สนิทวงศ์เสนี แต่งบทละครเรื่องมโนราห์ ฉาก1และ5 แต่งบทละครพันทางประวัติศาสตร์ เรื่องศึกเก้าทัพ บทละครกระจายเสียงในโอกาสวันที่ระลึกของกรมศิลปากรหลายเรื่อง บทนิทานประวัติศาสตร์ ส่งกระจายเสียงของกรมศิลปากร บทละครเรื่องเศวตปักษี(The Phoenix ของสหประชาชาติ) บทรำโคม กีฬาแหลมทองครั้งที่ 1 บทร้องอวยพรต้อนรับในงานต้อนรับพระราชอาคันตุกะ ที่กรมศิลปากรจัดแสดงตลอดมา แต่งบทละครเรื่องพระเจ้าสายน้ำผึ้ง ให้โรงเรียนนาฏศิลป กรมศิลปากร แสดงออกอากาศสถานีโทรทัศน์ กองทัพบกในรายการ นาฏกรรมไทย กาพย์ขับไม้กล่อม พระเศวตสุรคชาธาร บทร้อยกรองสดุดีเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ซึ่งจารึกไว้ในฐานพระเจดีย์ยุทธหัตถี อนุสรณ์ดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี บทถวายพระพรพระบรมศานุวงศ์ในโอกาสต่างๆ บทร้องเพลงไทย ประพันธ์ไว้จำนวนมากทั้งในการแสดงละคร บทร้องประกอบ เพลงระบำ บทร้องเนื่องในโอกาสต่างๆ บทร้องที่ประพันธ์ขึ้นทั่วไป บทร้องในละครวิทยุ และบทร้องเพื่อประกอบการเรียน มีประมาณกว่า 100 บท เช่น บทร้องเพลงนกเขาขะแมร์(เถา) บทร้องเพลงเทพไสยาสน์ 3 ชั้น บทร้องเพลงแป๊ะ(เถา) บทร้องเพลงพระเจ้าลอยถาด บทร้องเพลงโสมส่องแสง ฯลฯ เกียรติคุณที่ได้รับ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ชั้นสูงสุดที่ได้รับคือ มหาปฐมาภรณ์ช้างเผือก(ม.ป.ช.) ได้รับการครอบประสิทธิ์ประสาทการเรียนเพลงองค์พระพิรา จากครูทองดี ชูสัตย์ ได้รับการประสิทธิ์ประสาทให้เป็นผู้ทำพิธีไหว้ครูดนตรีไทยและครอบประสิทธิ์ประสาทให้แก่ศิษย์ จากหลวงประดิษฐ์ไพเราะ (ศร ศิลปบรรเลง) เป็นศิลปินคนแรกของกรมศิลปากร ที่ได้ชั้นพิเศษ ศิลปินตัวอย่าง สาขาดนตรีไทย "แผ่นเสียงทองคำพระราชทาน" ได้รับโล่จากกระทรวงศึกษาธิการในการแต่งเพลงมาร์ชวันครู ปริญญาอักษรศาสตร์บัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยศิลปากร ปริญญา ครุศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จาก จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปริญญาศิลปศาสตร์ดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์จากมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ รางวัลเสาอากาศทองคำจากผลงานการแต่งทำนองเพลงม่านมงคล นักวิจัยดีเด่น สาขาปรัชญาของสภาวิจัยแห่งชาติ บุคคลดีเด่นของชาติ สาขาศิลปะ(ด้านดนตรี) บุคคลดีเด่นเมืองสุพรรณ รางวัลพระเกี้ยวทองคำ ปีอนุรักษ์มรดกไทยดีเด่น ศิลปินแห่งชาติ สาขาดนตรีไทย พ.ศ. 2528