รำมอญ หรือมอญรำ เป็นศิลปะอย่างหนึ่งที่แสดงให้เห็นภูมิปัญญาของชนชาติมอญที่สืบทอด
ตั้งแต่อดีตมาจนถึงปัจจุบัน แสดงถึงความอ่อนช้อยงดงาม ชาวมอญจะเรียกการรำมอญว่า
"ปัวฮะเปิ้น"แปลว่ามหรสพตะโพน หรือ "หลิห์โม่นฮะเปิ้น" แปลว่ารำมอญตะโพน ซึ่งเป็นการร่ายรำที่ฟังวจรากหน้าทับตะโพนมอญเป็นหลักมากกว่าฟังทำนองเพลง

การรำมอญของชุมชนมอญปากลัดได้รับการสืบทอดมาแบบดั้งเดิม
คือเป็นการฝึกรำแบบท่องเนื้อของตะโพนประกอบการร่ายรำ โดยได้ระบการสืบทอด
มาจาก ครูรำมอญชื่อ "อะโหนกเอี่ยม ศิริพาทย์" ท่านเป็นผู้ถ่ายทอดท่ารำมอญให้กับ
ลูกหลานในหมู่บ้านตองอุ๊ ในชุมชนมอญปากลัด และได้รับการอนุรักษ์สืบทอดมาจนถึง
ปัจจุบัน

ครูธิดา เธียรวัฒนา ครูรำมอญของชุมชนมอญปากลัด
ซึ่งปัจจุบันท่านเป็นครูรำมอญของปากลัดและสอนการรำมอญอยูในชุมชนปากลัด ท่านได้ให้ความรู้ในกระบวนท่ารำ ใจความว่า ท่ารำมอญทางปากลัดนี้มีท่ารำ ๑๐ ท่า ๑๒เพลง ท่ารำในเพลงที่๑และเพลงที่ ๕ มีท่ารำที่คล้ายคลึงกัน ท่ารำในเพลงที่ ๑ และเพลงที่ ๑๒ มีท่ารำที่คล้ายคลึงกัน จึงเป็นที่มา มอญปากลัดรำมอญ ๑๐ ท่า การรำมอญนั้นประกอบด้วย วงปี่พาทย์มอญ ส่วนมากใช้เป็นวงปี่พากทย์มอญเครื่องห้า ปี่พาทย์มอญเครื่องคู่ และปี่พาทย์มอญเครื่องใหญ๋ แล้วแต่ในงานพิธีเป็นต้น

นาฏลักษณ์เด่นของรำมอญปากลัด คือ การย่อเข่าและเอียงศรีษะมากเป็นพิเศษ นอกจากนี้
จะไม่ค่อยมีการยกเท้าขึ้นจากพื้น แต่จะใช้การเขยิบเท้าแทนการยกเท้ามากกว่า

เอกสารอ้างอิง จากบทความ เรื่องรำมอญ ๑๒ ท่าของชุมชนมอญปากลัด

วารสาร เสียงรามัญ ฉบับที่ 30-31 พฤษจิกายน 2554-เมษายน 2555