เครื่องมือการจัดเก็บข้อมูล 13 ภูมิปัญญาท้องถิ่น
ชื่อ ขลุ่ยหลีบ
ประเภทและลักษณะ ขลุ่ยหลีบเป็นเครื่องคนตรีประเภทเครื่องเป่า ขลุ่ยมี 3 ประเภท คือ 1.ขลุ่ยเพียงออ 2.ขลุ่ยหลีบ 3.ขลุ่ยอู้
ขลุ่ยหลีบจัดเป็นขลุ่ยที่มีขนาดเล็กที่สุดในบรรดาขลุ่ยไทยทั้งหมด มีความยาวประมาณ 25 เซนติเมตร มีเสียงสูง ใช้ในการบรรเลงในวงมโหรีเครื่องคู่ เครื่องใหญ่ และวงเครื่องสายเครื่องคู่ โดยเป็นเครื่องนำในวงเช่นเดียวกับระนาด หรือซอด้วง นอกจากนี้ยังใช้บรรเลงในวงเครื่องสายปี่ชวา โดยบรรเลงเป็นพวกหลังเช่นเดียวกับซออู้ เป็นขลุ่ยที่มีขนาดเล็กที่สุด ความยาวประมาณ 12 นิ้ว
ประวัติความเป็นมา รูปร่างของขลุ่ยเมื่อพิจารณาแล้วจะเป็นเครื่องดนตรีที่เก่าแก่ที่สุดชนิด หนึ่ง จากหลักฐานที่พบขลุ่ยในหีบศพภรรยาเจ้าเมืองที่ริมฝั่งแม่น้ำฮวงโห ซึ่งมีหลักฐานจารึกศักราชไว้ไม่ต่ำกว่า 2,000 ปี ปัจจุบันขลุ่ยมีราคาสูง เนื่องจากไม้รวกชนิดที่ทำขลุ่ยมีน้อยลงและใช้เวลาทำมากจึงใช้วัตถุอื่นมา เจาะรูซึ่งรวดเร็วกว่า เช่น ไม้เนื้อแข็ง ไม้ไผ่ ไม้ชิงชัน ไม้พยุง บางครั้งอาจทำจากท่อพลาสติก แต่คุณภาพเสียงไม่ดีเท่าขลุ่ยไม้ ขลุ่ยที่มีเสียงไพเราะมากส่วนใหญ่จะเป็นขลุ่ยผิวไม้แห้งสนิทขลุ่ยใช้เป่าใน วงเครื่องสายไทย วงมโหรี และในวงปี่พาทย์ไม้นวม วงปี่พาทย์ดึกดำบรรพ์
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง
วัสดุที่ใช้ ไม้เนื้อแข็ง ไม้ไผ่ ไม้ชิงชัน ไม้พยุง พลาสติก
วิธีทำ
บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต
วิธีการเรียนการสอน
ประโยชน์ของภูมิปัญญา ขลุ่ยหลีบ เป็นเครื่องดนตรีประเภทเครื่องนำ (เช่นเดียวกับระนาดเอก และ ซอด้วง) ในวงมโหรีและวงเครื่องสายเครื่องคู่ และใช้เป็นเครื่อง ตามในวงเครื่องสายปี่ชวาเมื่อปิดนิ้วหมดทุกนิ้ว เป่าแล้วจะได้เสียง "ฟา" สูงกว่าขลุ่ยเพียงออ 4 เสียง
สถานที่ นายคำอ้าย หนานกุล บ้านวังหาด ตำบลตลิ่งชัน อำเภอบ้านด่านลานหอย จังหวัดสุโขทัย