ชื่อ การทอผ้าตีนจกบ้านหาดเสี้ยว
ประเภทและลักษณะ เครื่องแต่งกาย
ประวัติความเป็นมา การทอผ้าตีนจกแบบดั้งเดิมของชาวไทยพวนหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย จะใช้ขนเม่นในการจก ( ล้วง ) ฝ้ายจากด้านล่างขึ้นด้านบน บนเส้นยืน โดยจะทอผ้าจากด้านหน้าของผ้าจก ( ผ้าตีนจกของที่อื่นๆ เช่น ผ้าจกแม่แจ่ม ผ้าจกราชบุรี จะทอจากด้านหลัง )ลักษณะเด่นของผ้าตีนจกไทยพวนหาดเสี้ยว คือ
ผ้าตีนจกไทยพวนมีลักษณะที่แตกต่างจากผ้าตีนจกของที่อื่นๆ คือ การใช้ขนเม่นในการจกฝ้ายจากด้านล่างขึ้นด้านบน บนเส้นยืน ให้เป็นไปตามลวดลายโดยมิได้มีการเก็บลวดลายไว้ล่วงหน้า ผู้ทอผ้าตีนจกจะต้องใช้ความชำนาญในการจดจำลวดลาย เพื่อให้การทอผ้าเป็นไปด้วยความรวดเร็ว และการทอผ้าแต่ละแถว จะต้องใช้ความวิริยะ อุตสาหะ เพราะต้องนับเส้นด้ายแต่ละเส้น เพื่อใส่ด้ายสีในการจกเข้าไปโดยใช้ขนเม่นในการสอดด้ายสีนั้นๆ ระยะเวลาในการทอผ้าตีนจก จึงต้องใช้เวลานานกว่าผ้าประเภทอื่นๆ แต่เมื่อแล้วเสร็จ ผ้าตีนจก จะเป็นผ้าที่มีความงดงาม ประณีต กว่าผ้าผืนใดๆ ของชาวไทยพวน
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง -
วัสดุที่ใช้ ผ้าฝ้าย กี่ทอผ้า ขนเม่น
วิธีทำ การทอผ้าตีนจก จะใช้อุปกรณ์พิเศษในการทอ คือ ใช้ “ ขนเม่น ” ใน การจกฝ้ายจากด้านล่างขึ้นด้านบน บนเส้นยืน โดยทำลวดลายไป ขณะที่ทอ ไม่มีการเก็บลายไว้ล่วงหน้า ผู้ทอจะจำลวดลายได้เองว่าการทอผ้าในแถวต่อไปจะต้องจกอย่างไร ช่วงที่เริ่มต้นลายใหม่ เรียกว่า “ ก่อลาย ” ผู้ ทอจะต้องใช้ตัวอย่างผ้า ลายนั้นๆ มาดูเพื่อเริ่มต้นลาย ดังนั้น ผู้ฝีกทอผ้าตีนจก จะถูกฝึกให้ดูลวดลาย จากชิ้นผ้ามาก่อน แล้วแกะลาย สำหรับทอผ้า ในคราวต่อๆไป ปัจจุบัน เด็กรุ่นใหม่ จะดูจากลายผ้า ไม่ค่อยเป็น จะต้องเก็บลาย บนตารางแผ่นกราฟ เพื่อให้ผู้ฝึก ดูลวดลายได้ง่ายขึ้น
บทบาทหน้าที่และความสำคัญในอดีตและปัจจุบัน เป็นเครื่องแต่งกายของผู้หญิงชาวไทยพวน
วิธีการเรียนการสอน มีการถ่ายความรู้การทอผ้าตีนจกผ่านศูนย์การเรียนรู้ภายในชุมชน
ประโยชน์ของภูมิปัญญา เป็นการักษาศิลปะวัฒธรรมการทอผ้าของชาวไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว
สถานที่ ร้านสุนทรีผ้าไทย เลขที่ 329 หมู่ที่ 9 ตำบลหนองอ้อ อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย