เครื่องมือการจัดเก็บข้อมูล 13 ภูมิปัญญาท้องถิ่น ชื่อ เครื่องสีข้าว (อำเภอศรีสัชนาลัย) ประเภทและลักษณะ เครื่องสีข้าวโบราณแบบมือหมุน ทำจากไม้เนื้อแข็งและไม้ไผ่สาน ใช้แรงงานแบบคนหมุน การสีข้าวมีวิธีการคล้ายโม่แป้ง เครื่องสีข้าวเป็นไม้รูปกระบอก มีขอบสูงทำเป็นถาดรองข้าวกล้อง ส่วนประกอบที่สำคัญ ๕ ส่วน คือ ท่อนฟันบน ท่อนฟันล่าง แกนหมุน ไม้คาน และ คันโยก ไม้คานที่โผล่จะเจาะรูให้ทะลุเพื่อให้สลักคันโยก ซึ่งมีเดือยสอดไว้สำหรับโยกให้หมุนไปโดยรอบ ใช้ดินเหนียวอัดให้แน่นพรมด้วยน้ำเกลือเพื่อให้ดินรัดตัวแน่นขึ้น และป้องกันปลวกไม่ให้เข้าไปกัดเครื่องสีข้าวด้วย ตรงศูนย์กลางท่อนฟันบนทำเป็นรูกลวงไว้ เมื่อเทข้าวเปลือกลงไปภายในท่อฟันบน เวลาท่อนฟันบนหมุนข้าวเปลือกจะไหลลงไประหว่างท่อนฟันบนและท่อนฟันล่างซึ่งทำ ขบกันอยู่ ฟันบนและฟันล่างที่ใช้เสียดสีเปลือกข้าวแตกออกจากเมล็ดจะทำด้วยแผ่นไม้แข็ง บาง ๆ ประวัติความเป็นมา เป็นเครื่องสีข้าวที่ใช้กันในแถบอำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง - วัสดุที่ใช้ ไม้เนื้อแข็ง วิธีทำ เครื่องสีข้าว มีกระบวนการทำคือเอาข้าวเปลือกใส่ข้างบนฝาสีหรือถังหมุน จากนั้นหมุนจากทางด้านขวาไปทางด้านซ้าย ข้าวเปลือกจะถูกสีกะเทาะเปลือกมาอยู่ที่ถาดรองแล้วนำออกไปฝัดกระด้ง เอาเปลือกออก จากนั้นมาคัดข้าวปลายในตะแกรงคัดปลาย ก็จะได้ข้าวกล้องไปหุงได้ บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต - วิธีการเรียนการสอน - ประโยชน์ของภูมิปัญญา ใช้ในการสีข้าวเปลือกเป็นข้าวกล้อง สถานที่ ภายในบริเวณพิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ เลขที่ 477 หมู่ที่ 2 บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย