ชื่อ เบือย (กระบวย)
ประเภทและลักษณะ กระบวยเป็นเครื่องมือที่ใช้ในการตักน้า มีลักษณะเป็นแอ่งขังน้าได้มีด้ามยาว ทาด้วยกะลามะพร้าวค่อนลูก ด้ามทาด้วยไม้หรือไม้ไผ่ยาวประมาณ 1 ศอก ขึ้นไป เหลากลมหรือลักษณะอื่นอาจมีลวดลายสลักด้วย
ประวัติความเป็นมา เบือย เป็นคำเรียกของชาวไทยพวนบ้านหาดเสี้ยว จังหวัดสุโขทัย ภาคกลางเรียก กระบวย ภาคอีกสานเรียก กะบ๋วย
กระบวยมีพัฒนามาจากการใช้อุ้มมือวักน้ำดื่ม มาเป็นการใช้เปลือกผลไม้ เช่น กะลามะพร้าว และใบไม้บางชนิดที่มีลักษณะพอที่จะตักน้ำได้ แล้วพัฒนารูปแบบให้สามารถใช้สอยได้สะดวกยิ่งขึ้น โดยใส่ด้ามสำหรับถือเข้าไป พร้อมตกแต่งรูปทรงของด้ามให้มีความสวยงามน่าใช้ยิ่งขึ้น กระบวยเป็นเครื่องใช้ที่ยังใช้กันอยู่ในปัจจุบันโดยเฉพาะในภาคเหนือ นิยมแกะสลักตกแต่งด้ามกระบวยให้สวยงาม เป็นลวดลาย รูปคน รูปสัตว์ หรืออาจจะลงรัก ทาชาด ปิดทอง เพื่อให้เกิดความสวยงาม
ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง มีความเชื่อของคนโบราณที่ ห้ามใช้กระบวยตักน้ำล้างหน้า มีคำกลอนที่พอได้ยินแต่งไว้ว่า “อย่าล้างหน้าด้วยบวยมะพร้าวเป็นลามก ชายพกผ้านุ่งอย่าเช็ดหน้า ” เหตุที่มีความเชื่อดังกล่าวอาจเป็นเพราะกระบวยใช้ประโยชน์กันหลายอย่าง บางที่ก็มีไว้ตามโอ่งน้ำเพื่อไว้ตักน้ำล้างเท้า จึงไม่อยากให้ใช้ปะปนกันกันก็เป็นไปได้
วัสดุที่ใช้ กะลามะพร้าว และไม้เนื้อแข็ง
วิธีทำ ใช้ตักอาหาร
บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต -
วิธีการเรียนการสอน -
ประโยชน์ของภูมิปัญญา ใช้สาหรับตักน้ำดื่ม ตักน้ำเชื่อมใส่ขนม หรือตักน้ำในที่ลึก เช่น น้ำในโอ่ง เพื่อนำมาใช้และอาบ นอกจากนี้ยังเหมาะสำหรับตักของร้อน ๆ เช่น ตักน้าร้อนในกระทะอีกด้วย ชาวบ้านมักจะวางกระบวยพาดไว้กับโอ่งใส่น้ำเย็นขนาดเล็กตั้งไว้ข้างทาง หน้าบ้านเพื่อให้ผู้ที่เดินทางที่เหนื่อยมาได้ดื่มกิน
สถานที่ พิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ เลขที่ 477 หมู่ที่ 2 บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย