ชื่อ พ๊าซอยยา ประเภทและลักษณะ พ๊าซอยยา หรือมีดที่ใช้หั่นใบยาสูบให้เป็นฝอยละเอียด มักเป็นมีดที่มีขนาดยาวประมาณ ๑ คืบ กว้างประมาณ ๑ คืบเศษ และทำจากแผ่นเหล็กแบนๆ ซึ่งมักจะทำจากเศษของใบเลื่อย มีด้ามไม้ให้จับขึ้นลงเพื่อหั่นยาสูบที่ผ่อนออกมา ตามช่องของตัวม้าหั่นยาสูบ ประวัติความเป็นมา มีด เป็นเครื่องมือประเภทมีคมที่มีหลายขนาด และมีการใช้งานอย่างกว้างขวาง วัสดุที่ใช้คือเหล็ก ส่วนเหล็กที่ใช้ในการทำมีดนั้นมักจะเป็นเหล็กแผ่น และที่ถือกันว่ามีคุณภาพสูงมากก็คือเหล็กแหนบรถยนต์ หรือเหล็กที่แกร่งอย่างเหล็กที่ได้จากส่วนของเครื่องยนต์ เป็นต้น ความเชื่อที่เกี่ยวข้อง วัสดุที่ใช้ เหล็ก วิธีทำ ส่วนตีพ๊าซอยยา เหมือนกับการตีมีด คือ ในการตีมีดนั้น ช่างจะเลือกเหล็กที่มีขนาดตามต้องการมาทุบให้ขึ้นรูปมีขนาดใหญ่น้อยและได้ รูปทรงตามต้องการและต้องตีส่วนโคนให้เป็นแกนยาวประมาณ ๑-๔ นิ้ว เพื่อทำเป็นกั่นหยั่งเข้าไปในด้าม เมื่อได้มีดที่มีลักษณะตามต้องการ เช่น มีขนาดต่างๆ แล้วก็จะ “ ปัด ” หรือถูด้วยตะไบให้เรียบ แล้วจึงเผาบริเวณคมอีกครั้งหนึ่ง แล้ว “ จาด ” คือใช้ส่วนคมแตะเข้ากับน้ำขี้เถ้าที่เตรียมไว้เพื่อชุบให้คมแข็งอีกครั้ง หนึ่ง และจะตีเขี่ยว คือปลอกรัดที่จะสวมกับปลายของด้ามในส่วนที่รับกับกั่นเพื่อเสริมความแข็งแรง อีกด้วย ทั้งนี้ขนาดของตัวมีด กั่นและเขี่ยวมีด จะต้องมีขนาดสอดคล้องกัน เมื่อได้มีอย่างใดอย่างหนึ่งมาใช้งานแล้ว ชาวบ้านจะต้องเข้าด้ามมือ นำตัวมีดนั้นมาตรึงกับด้ามที่ใช้จับถือมีดเพื่อให้ใช้งานได้สะดวก ไม้ที่ใช้ทำด้ามมีดอย่างง่ายที่สุดคือไม้ไผ่ แต่หากผู้ใดจะใช้ไม้จิงที่ถากหรือกลึงเพื่อเป็นด้ามก็ย่อมจะทำได้ ด้ามมีดที่เตรียมมานั้นย่อมจะให้มีขนาดพอเหมาะกับใบมีด มีเขี่ยว คือ ปลอกรัดซึ่งจะกว้างไม่น้อยกว่าโคนของใบมีด เขี่ยวจะรัดที่ส่วนหัวของด้ามมีดที่ให้ใบมีดสอดใส่นั้นด้วย ให้เจาะที่ส่วนหัว บทบาทและหน้าที่ ความสำคัญในอดีต เป็นเครื่องมือที่ใช้กันมานาน ปัจจุบันยังคงมีใช้งานอยู่ ตามพื้นที่ที่ปลูกต้นยาสูบ วิธีการเรียนการสอน - ประโยชน์ของภูมิปัญญา ใช้หั่นใบยาสูบเพื่อทำเป็นยาเส้นก่อนที่จะนำไปตากแห้ง และใช้หั่นผักสำหรับเลี้ยงหมูได้ สถานที่ พิพิธภัณฑ์ผ้าทองคำ เลขที่ 477 หมู่ที่ 2 บ้านหาดเสี้ยว ตำบลหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย