สากตะลุมพุก จัดแสดงที่พิพิธภัณฑ์ชีวิตพระสุเมธาธิบดีมูลนิธิประชาสุขสันต์ ที่ตั้งเลขที่ 84 หมู่ 4 ตำบลบ้านกล้วย อำเภอเมือง จังหวัดลพบุรี โทร. 0 3647 1847 สากตะลุมพุกมีลักษณะเหมือนค้อนแต่มีขนาดใหญ่กว่ามาก หัวค้อนของสากตะลุมพุกและด้ามจับทำจากไม้เนื้อแข็งเป็นรูปทรงกระบอก ใช้คู่กับครกไม้สำหรับตำข้าวเปลือกให้เป็นข้าวสารโดยใช้แรงคน วิธีการตำข้าวด้วยสากตะลุมพุกนี้จะใช้เมื่อต้องการข้าวสารในจำนวนไม่มากนัก และก่อนตำข้าวจะต้องนำข้าวเปลือกตากให้เปลือกแห้งกรอบก่อนเปลือกข้าวจึงหลุดออกจากเมล็ดข้าวได้ง่าย ข้าวที่หลุดออกจากเปลือกยังมีเยื่อรำสีน้ำตาลติดแน่นอยู่กับเมล็ดข้าวจะเรียกว่าข้าวกล้อง จากนั้นจะแยกเปลือกออกแล้วตำข้าวหรือเรียกว่าซ้อมข้าวเพื่อให้เยื่อรำหลุดออกก็จะได้ข้าวสารสีขาว การตำข้าวไว้รับประทานเองภายในครัวเรือน มักจะนิยมตำใหม่ๆ เพราะรสชาติดีกว่า วัฒนธรรมการตำข้าวมีมาตั้งแต่สมัยโบราณ ก่อนที่จะพัฒนาไปสู่การสีข้าวตามโรงสีในปัจจุบัน แต่ในตามชนบทบางแห่งก็ยังคงมีการตำข้าวด้วยแรงคนหลงเหลือให้เห็นอยู่บ้าง เมื่อต้องการตำข้าวสารไว้ใช้เองหรือ มอบให้ญาติมิตรเป็นของกำนัล