บ้านไทพวน ตั้งอยู่ที่ ถนนราษฎร์บำรุง บ้านเชียง ตำบลบ้านเชียง อำเภอหนองหาน จังหวัดอุดรธานี ในอดีตเคยเป็นของนายพจน์ มนตรีพิทักษ์ ซึ่งได้บริจาคที่ดินให้กรมศิลปากรดำเนินการขุดค้นทางโบราณคดี พร้อมทั้งบ้านไทพวนหลังนี้ เพื่อให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมท้องถิ่น ที่แสดงการตั้งถิ่นฐานของชาวไทพวนที่อพยพเข้ามาตั้งถิ่นฐานบนผืนดินแห่งนี้ ในช่วงต้นสมัยรัตนโกสินทร์ เมื่อราวกว่า 200 ปีที่ผ่านมา โดยตั้งชื่อหมู่บ้านแห่งนี้ว่า "บ้านเชียง" และอยู่อาศัยจนปัจจุบัน บ้านไทพวนหลังนี้ปัจจุบันอยู่ในการครอบครองของกรมศิลปกร ลักษณะของบ้านไทพวนโบราณ เป็นเรือนไม้จริง ใต้ถุนสูง เวลาขึ้นลงจะใช้บันไดพาดชานที่ด้านหน้า ตอนกลางคืนก็จะเก็บบันได้ขึ้นไว้บนเรือน เพื่อความปลอดภัย หลังคาเป็นจั่ว มุงด้วยแป้นเกล็ด ตัวเรือนเชื่อมต่อกันด้วยชานไม้ บริเวณใกล้ ๆ กับตัวเรือบ้านไทพวนจะมียุ้งข้าวอีกหลังหนึ่ง ซึ่งเป็นลักษณะเดียวกับบ้านท้องถิ่นอื่น ๆ ที่มักสร้างยุ้งข้าวแยกจากตัวเรือน กรมศิลปากรได้จัดบ้านหลังนี้เป็นส่วนหนึ่งในการจัดแสดงนิทรรศการเกี่ยวกับแหล่งมรดกโลกบ้านเชียง ในแง่มุมของวิถีชีวิตชาวไทพวน ซึ่งเปิดให้นักท่องเที่ยวได้เข้าชมด้วย บ้านไทพวนแห่งนี้นอกจากจะเป็นแหล่งศึกษาและท่องเที่ยวแล้ว ยังเป็นอนุสรณ์สถานเมื่อคั้งที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถเสด็จพระราชดำเนินทอดพระเนตรการขุดค้นทางโบราณคดีที่บ้านเชียง เมื่อวันจันทร์ที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2515 อีกด้วย