พระพรหมคุณาภรณ์ (ป. อ. ปยุตฺโต) นามเดิม ประยุทธ อารยางกูร เกิดเมื่อวันที่ 12 มกราคม พ.ศ.2481 เป็นบุตรชายคนที่ 5 ในจำนวนพี่น้อง ชาย 5 หญิง 3 ของครอบครัว บิดาชื่อ มหาสำราญ อารยางกูร มารดามีเชื้อสายชาวจีน ชื่อ นางชุนกี ครอบครัวอารยางกูรเป็นครอบครัวคนชั้นกลาง ทำธุรกิจการค้ามีร้านค้าผ้า ตั้งอยู่ในตลาดใต้เป็นเรือนแถวไม้สองชั้น เลขที่ 49 ต.ศรีประจันต์ อ.ศรีประจันต์ จ.สุพรรณบุรี (ปัจจุบันเป็นที่ตั้งของมูลนิธิชาติภูมิ ป. อ. ปยุตฺโต) ท่านมหาสำราญผู้เป็นบิดาส่งเสียลูกให้เรียนนเนื่องจากเห็นความสำคัญของการศึกษา พระพรหมคุณาภรณ์ได้บรรพชาเป็นสามเณรเมื่อ วันที่ 10 พฤษภาคม พ.ศ.2494 สอบเปรียญธรรม 9 ประโยคได้ขณะเป็นสามเณร จึงได้อุปสมบทในพระบรมราชานุเคราะห์ เป็นนาคหลวง ได้รับฉายาว่า "ปยุตฺโต" มีท่านเจ้าคุณพระเมธีธรรมสารเป็นพระอุปัชฌาย์ สอบได้ปริญญาพุทธศาสตร์บัณฑิต(เกียรตินิยมอันดับ1)จากมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย และสอบได้วิชาชุดครู พ.ม.ในพ.ศ. 2506 หลังสำเร็จการศึกษาได้เป็นอาจารย์ในมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย เป็นผู่ช่วยเลขาธิการและต่อมาเป็นรองเลขาธิการ จนถึงพ.ศ.2517 เป็นเจ้าอาวาสวัดพระพิเรนทร์ กรุงเทพมหานคร ตั้งแต่พ.ศ.2515 ถึงพ.ศ.2519 นอกจากสอนมหาวิทยาลัยในประเทศแล้วท่านยังได้รับนิมนต์ไปบรรยาย ณ University Museum แห่งมหาวิทยาลัย Pennsylvania ในพ.ศ.2515 และที่ Swarthmore College สหรัฐอเมริกาในพ.ศ.2519 ต่อมาได้รับนิมนต์ให้เป็น visiting scholar และได้รับแต่งตั้งเป็น research fellow ณ Divinity Faculty แห่งมหาวิทยาลัย Harvard ท่านมีธรรมกถาที่เผยแพร่นับพันรายการและมีผลงานหนังสือที่ใช้เป็นหลักอ้างอิงหลายร้อยเรื่อง เฉพาะอย่างยิ่ง พุทธธรรม พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรมและพจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลศัพท์ สถาบันการศึกษาชั้นสูงเกือบ 20 แห่ง ทั้งในและต่างประเทศได้ถวายปริญญาดุษฎีกิตติมศักดิ์และตำแหน่งเชิดชูเกียรติต่างๆ มี ตรีปิฎกาจารย์กิตติมศักดิ์ จากนานาลันทามหาวิหาร ประเทศอินเดีย และเมธาจารย์(Most Eminent Scholar) จากมหาวิทยาลัยพระพุทธศาสนาแห่งโลก เป็นต้น ท่านได้รับรางวัลการศึกษาเพื่อสันติภาพจากองค์การการศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ(UNESCO) เมื่อพ.ศ.2537 และได้รับโปรดเกล้าฯแต่งตั้งเป็นราชบัณฑิตกิตติมศักดิ์ เมื่อวันที่ 20 ธันวาคม พ.ศ.2549 ท่านได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะตั้งแต่พ.ศ.2512 จนถึงปัจจุบันโดยลำดับดังนี้ • ชั้นสามัญ ที่ พระศรีวิสุทธิโมลี • ชั้นราช ที่ พระราชวรมุนี • ชั้นเทพ ที่ พระเทพเวที • ชั้นธรรม ที่ พระธรรมปิฎก • ชั้นหิรัญบัฎ (รองสมเด็จ) ที่ พระพรหมคุณาภรณ์ สำนักของท่านในปัจจุบัน คือวัดญาณเวศกวัน ตั้งอยู่ในอำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม