ตั้งอยู่ที่บ้านคุ้ม ตำบลโคกสว่าง อำเภอสำโรง จังหวัดอุบลราชธานี สังกัด มหานิกาย สายวิปัสนามีพื้นที่ประมาณ 6 ไร่ ผู้ก่อตั้งคือหลวงปู่ทองรัตน์ กันตสีโลพระวิปัสสนาจารย์สายอีสาน และเป็นอาจารย์ของหลวงปู่ชาแห่งวัดหนองป่าพง ที่ได้รับความเลื่อมใสศรัทธาจากสาธุชนเป็นอย่างมาก ครั้งหนึ่งท่านได้ธุดงค์ไปถึงบ้านคุ้ม ต.หนองไฮ อ.วารินชำราบ จ.อุบลราชธานี (ปัจจุบัน บ้านคุ้ม ขึ้นอยู่กับ ต.โคกสว่าง อ.สำโรง) ซึ่งเป็นหมู่บ้านชนบท คืนแรกที่มาถึงท่านได้ไปบำเพ็ญภาวนาและปักกลดที่กลางป่าท้ายหมู่บ้าน ซึ่งกลางป่าแห่งนี้มีเนินดินบริเวณกว้างประมาณ 6 ไร่ เนินแห่งนี้รกทึบหลวงปู่ทองรัตน์ได้ไปอาศัยโคนไม้ในดงนี้เป็นที่บำเพ็ญภาวนา ต่อมาหลวงปู่ทองรัตน์ได้ตัดสินใจสร้างเป็นวัดในพื้นที่แห่งนี้ เรียกว่า “วัดป่าบ้านคุ้ม” แต่ระยะแรกก็เพียงถากป่าให้โล่งพอได้อาศัย นานวันเข้ามีผู้เลื่อมใสมาเป็นศิษย์มากขึ้น แม้จะสร้างเป็นวัดหลายปี แต่ก็ไม่ได้สร้างเสนาสนะใหญ่โต แต่สร้างเพียงเพื่อพอให้พระภิกษุ-สามเณรได้อาศัยเท่านั้นเช่น ศาลาปฏิบัติธรรม กุฏิขนาดเล็กหลวงปู่ทองรัตน์ได้ละสังขารอย่างสงบเมื่อวันที่ 21 กันยายน 2499 ณ วัดป่าบ้านคุ้ม ต.โคกสว่าง อ.สำโรง จ.อุบลราชธานี สิริอายุ 68 ปี พรรษา 42 ภายหลังงานฌาปนกิจศพท่าน ชาวบ้านได้นำอัฐิของท่านส่วนหนึ่งบรรจุไว้ในเจดีย์ที่สร้างไว้กลางเนินวัดป่าบ้านคุ้มเพื่อไว้สักการะมาจนถึงบัดนี้ ต่อมาได้เปลี่ยนชื่อวัดใหม่ว่า“วัดป่ามณีรัตน์”เพื่อเป็นการระลึกถึง ครูบาอาจารย์เฒ่าทองรัตน์ กนตฺสีโล ผู้ก่อตั้งวัด ปัจจุบันนี้ มีพระอธิการอุเทน กลฺยาโณ เป็นเจ้าอาวาสวัด จึงได้มีผู้เลื่อมใสศรัทธาในหลวงปู่ทองรัตน์ ได้บริจาคทรัพย์เพื่อสร้างหอแจก และศาลาการเปรียญขึ้นใหม่ เพื่อรองรับการปฏิบัติธรรมของพุทธศาสนิกชนเนื่องในวันสำคัญต่าง ๆ และได้แกะสลักพระพุทธรูปจากไม้แคน (ตะเคียน) ขึ้นเพื่อให้เป็นพระประธานในศาลาการเปรียญหลังใหม่นี้ด้วย