วัดเทวสังฆาราม พระอารามหลวงเป็นวัดที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และเป็นวัดที่เก่าแก่วัดหนึ่ง ตั้งอยู่ที่ตำบลบ้านเหนือ อำเภอเมืองกาญจนบุรี ผู้สร้างวัดชื่อท่านสมภารเสี่ยงแต่สร้างขึ้นในสมัยใดไม่มีหลักฐานแน่นอน สันนิฐานว่าวัดนี้มีอายุเกินกว่า 100 ปี วัดนี้เป็นวัดที่ผู้คนทั่วไปเคารพสักการะและจัดเป็นวัดที่มีพระมหากษัตริย์ไทยหลายพระองค์เสด็จมาทรงบำเพ็ญพระราชกุศล ประวัติความเป็นมาของวัดเทวสังฆารามไม่มีหลักฐานแน่นอน อาศัยจากคำบอกเล่าต่อๆ กันมาว่า ท่าสมภารเสี่ยง เป็นผู้สร้างวัด เมื่อครั้นพม่าตีกรุงศรีอยุธยาใน พ.ศ. 2310 ได้ทำลายบ้านเมืองเสียหายหมดสิ้นแล้วกวาดต้อนครอบครัวและเก็บทรัพย์สมบัติของคนไทยกลับไปพม่า ครั้นนั้นท่านสมภารเสี่ยงเป็นบุตรของคนไทยผู้หนึ่ง ซึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่ ณ กาญจนบุรีเก่า ได้ถูกข้าศึกพม่ากวาดต้อนเอาไปด้วยพร้อมกับมารดา ในขณะที่ท่านถูกกวาดต้อนไปนั้น กล่าวกันว่าท่านกำลังบรรพชาเป็นสามเณร ต่อมาท่านได้อุปสมบทในประเทศพม่า เมื่อท่านได้อุปสมบทแล้วก็มีความปรารถนาจะกลับมายังบ้านเกิดเมืองนอน มารดาของท่านจึงได้บอกสถานที่ที่ฝังทรัพย์ไว้ในเมืองที่ตั้งบ้านเรือนมาแต่เดิม ท่านได้กลับเข้ามาในเมืองไทยพร้อมกับพวก 5-6 คน เล่ากันว่าท่านสมภารเสี่ยงปลอมเป็นมอญจาริกเข้ามา เมื่อท่านเข้ามาถึงจังหวัดกาญจนบุรี บ้านเมืองเปลี่ยนแปลงไปมาก เพราะทางการได้ย้ายเมืองกาญจนบุรีมาตั้งใหม่ที่ตำบลปากแพรก เมื่อเมืองย้ายลงมาตั้งขึ้นใหม่ผู้คนในเมืองเดิมน้อยลง ส่วนคนในเมืองใหม่จะทวีมากขึ้น เมื่อท่านเห็นบ้านเมืองเปลี่ยนแปลงไปเช่นนั้น ท่านสมภารเสี่ยงผู้ดำริจะสร้างวัดจึงคิดว่าถ้าจะสร้างวัด ณ เมืองกาญจนบุรีเก่า ซึ่งกำลังจะเลิกร้างไปก็จะไม่ถาวร และเป็นประโยชน์เหมือนเมืองที่สร้างใหม่ เพราะเหตุนี้ท่านจึงตกลงปลงในเลือกสถานที่ที่ใกล้กับเมืองกาญจนบุรีใหม่ ในตอนแรกต้องตั้งเป็นสำนักสงฆ์ขึ้นก่อน ต่อมามีวัตถุเป็นชิ้นเป็นอันมากขึ้นมีอุโบสถแล้วจึงกลายเป็นวัด วัดเทวสังฆารามได้รับพระมหากรุณาธิคุณยกขึ้นเป็นพระอารามหลวงตามประกาศกระทรวงศึกษาธิการลงวันที่ 30 พฤศจิกายน พ.ศ. 2505 และใน พ.ศ. 2506 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว(รัชกาลที่9) และสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณเสด็จพระราชดำเนินไปทรงบำเพ็ญพระราชกุศลถวายผ้าพระกฐิน ณ วัดเทวสังฆาราม พระอารามหลวง จึงทำให้เกิดความปิติยินดีแก่ชาวจังหวัดกาญจนบุรีอย่างล้นพ้น