ประเพณีการสู่ขวัญควาย เป็นการเตือนสติ เตือนจิต เตือนใจ ให้คนมีความกตัญญูกตเวที รำลึกถึงบุญคุณของผู้ที่ได้ช่วยเหลือเกื้อกูลแก่ตนว่าได้รับผลประโยชน์อื่นก็มากระทำการ หรือแสดงการตอบแทนบุญคุณที่ผู้อื่นได้กระทำแก่ตน อย่างเช่น กระบือหรือควาย คนได้ใช้แรงงานในการไถคราด พลิกแผ่นดิน อันเป็นของหนัก เพื่อหว่านเพาะปลูกข้าว ปลูกพืชผักในแผ่นดินจนได้รับผลประโยชน์จากแรงงานของควาย คือ ได้ข้าวสำหรับบริโภคเลี้ยงชีวิต ในขณะที่คนได้ไถคราด บางครั้งก็ดุด่า เฆี่ยนตีควายซึ่งทำโดยไม่ได้ตั้งใจ ทั้งที่กำลังมีแอกต่างคออยู่ หนักแสนหนัก เหนื่อยแสนเหนื่อย เมื่อคนระลึกบุญคุณของควายซึ่งเป็นสัตว์ที่มีบุญคุณ ไม่มีส่วนที่ได้รับผลประโยชน์อันใด ชาวนาจึงมีการหาวิธีที่จะตอบแทนคุณของควาย อโหสิกรรมต่อควาย โดยวิธีสู่ขวัญควาย และเพื่อเป็นการอนุรักษ์ สืบสานประเพณีการสู่ขวัญควายให้คงอยู่สืบต่อไปมิให้สูญหาย