ปราสาทจอมพระ
ปราสาทจอมพระ บ้านตงบัง ตำบลจอมพระ อำเภอจอมพระ จังหวัดสุรินทร์ เป็นศาสนสถานในศาสนาพุทธลิทธิมหายาน ก่อด้วยศิลาแลงและหินทราย มีแผงผังเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ตั้งหันหน้าไปทางทิศตะวันออก มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๘ ประกอบด้วยสิ่งก่อสร้าง ดังนี้
๑.ปราสาทประธาน
๒.วิหารหรือบรรณาลัย
๓.กำแพงแก้ว
๔.ประตูซุ้ม
5.สระน้ำ
จากการขุดแต่งพบโบราณวัตถุที่สำคัญ เช่น ประติมากรรมพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรประทับนั่ง ชิ้นส่วนพระพุทธรูปนาคปรก ศิลาจารึก เป็นต้น
โบราณสถานแห่งนี้เป็นอโรคยาศาล (สถานพยาบาล) แห่งหนึ่งในจำนวน ๑๐๒ แห่ง ที่สร้างขึ้นทั่วราชอาณาจักรเพื่อรักษาผู้เจ็บป่วย ตามพระบรมราชโองการของพระเจ้าชัยวรมันที่ ๗ (พ.ศ.๑๗๒๓ – ๑๗๖๑) แห่งอาณาจักรกัมพูชา ๗๕ วันที่ ๘ มีนาคม ๒๔๗๘ และ เล่ม ๙๘ ตอนที่ ๑๐๔ วันที่ ๓๐ มิถุนายน ๒๕๒๔ เนื้อที่ประมาณ ๒๘ ไร่ – งาน ๑๒ ตารางวา
ที่มา : สำนักศิลปากรที่ ๑๒ นครราชสีมา
395 
