ประเพณีการทำขวัญข้าวและการเซ่นนา อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ เป็นพิธีกรรมที่เกี่ยวกับการกสิกรรมในการทำนา ซึ่งเป็นอาชีพหลักของคนพิชัยมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ด้วยเมืองพิชัยมีพื้นที่ที่เป็นที่ราบลุ่มริมฝั่งแม่น้ำน่านทั้ง 2 ฝั่งที่อุดมสมบูรณ์เป็นบริเวณกว้าง เมืองพิชัยจึงเป็นทำเลทองในการปลูกข้าวคุณภาพมากที่สุดในจังหวัดอุตรดิตถ์

ประเพณีการทำขวัญข้าวและการเช่นนา อำเภอพิชัย จังหวัดอุตรดิตถ์ นิยมจัดขึ้นประมาณต้นเดือนกรกฎาคมโดยเริ่มต้นไถหว่านพื้นที่เพื่อทำนาปลูกข้าว และช่วงเดือนกันยายน ข้าวที่ปลูกจะเจริญเติบโตเขียวขจีและตั้งกอจนข้าวงามก็จะมีการเช่นนา ประมาณเดือนพฤศจิกายน ต้นข้าวจะตั้งท้อง ก็จะทำพิธีทำขวัญข้าวพระแม่โพสพ

การทำขวัญข้าวเป็นประเพณีที่ชาวนาอำเภอพิชัยปฏิบัติสืบต่อกันมาเป็นเวลานาน ด้วยมีความเชื่อว่าแม่โพสพคอยปกป้องคุ้มครองไม่ให้สิ่งใดมารบกวนข้าวกล้าในนา ตลอดจนผู้เป็นเจ้าของนาด้วยในช่วงฤดูตั้งท้อง หรือข้าวออกรวงราวเดือน 11ของไทยประมาณเดือนตุลาคม หรืออาจจะเลยไปถึงช่วงเดือนพฤศจิกายน ธันวาคม ชาวนาเชื่อกันว่าแม่โพสพย่อมอยากกินของเปรี้ยวของหวาน เช่น คนแพ้ท้องทั่วไปจึงได้จัดสิ่งของ ต่างๆ ไปเช่นไหว้แม่โพสพต่อมามีการจัดกิจกรรมเพิ่มเติมหลากหลายขึ้น เช่น การก่อพระเจดีย์ข้าวเปลือก เพื่อให้ประชาชนได้มีส่วนร่วมทำบุญก่อพระเจดีย์ข้าวเปลือก เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ตนเองและครอบครัว สำหรับรายได้ในการจัดงาน อำเภอจะนำไปสมทบกองทุนพัฒนา บ้านเกิดพระยาพิชัยสภาพและมอบให้กิ่งกาชาดอำเภอพิชัยนำไปช่วยเหลือผู้ยากไร้ผู้ด้อยโอกาสในพื้นที่การเต้นกำรำเคียวของโรงเรียนพิชัย การแสดงรำโห่สามลาของกลุ่มแม่บ้านอำเภอพิชัย การแสดงเพลงขวัญข้าวทำนองแร็พโรงเรียนบ้านคลองเรียงงาม และเทศนา 2 ธรรมาสน์เป็นต้น

ประเพณีเกี่ยวกับข้าวเป็นการแสดงความกตัญญูต่อพระแม่โพสพที่ปกป้องคุ้มครองรักษาให้ต้นข้าวกล้าในนาได้เจริญเติบโตได้ผลผลิตจำนวนมาก และเป็นการอนุรักษ์วัฒนธรรมการทำนาให้คงอยู่อย่างยั่งยืน