อดีต ผู้หญิงม้งขาวดั้งเดิม จะใส่ชุดม้งมีด้วยกัน ๒ ชุดเท่านั้นคือจะประกอบด้วย ชุดที่มีเสื้อและกางเกง และอีกชุดก็จะ เป็นเสื้อและกระโปร่งสีขาว เท่านั้น แบบชุดที่ ๑ เสื้อสีดำแขนยาวปลายแขนเสื้อมีการปักลวดลายสวยงดงาม ด้านหน้าจะผ่ากลางปล่อยสาบเสื้อ ทั้งสองข้าง แล้วปักลวดลายพร้อมตกแต่งด้วยผ้าสีต่างๆ ส่วนกางเกงนั้นจะเป็นสีน้ำเงินหรือสีดำทรงจีน แบบชุดที่ ๒ เสื้อสีดำแขนยาวปลายแขนเสื้อมีการปักลวดลายสวยงดงาม ด้านหน้าจะผ่ากลางปล่อยสาบเสื้อ ทั้งสองข้างปักลวดลายและตกแต่งด้วยผ้าสีต่างๆ ด้านหลังตัวเสื้อจะติดปกเสื้อไว้ ม้งขาวนิยมเอาปกเสื้อ ด้านที่สวยไว้ข้างใน หากเวลาต้องการดูลายปกเสื้อนั้นจะต้องพลิกดู ส่วนกระโปร่งจะเป็นสีขาวล้วนจับจีบรอบ นอกจากนั้นยังพบว่า อดีตผู้หญิงม้งดำดั้งเดิม จะใส่ชุดม้งที่เป็นของเผ่าตัวเองเพียง ๑ ชุดเท่านั้น ส่วนเสื้อมีการประดิษฐ์ขึ้นหลาย แบบ ผู้หญิงม้งดำไม่นิยมใส่กางเกง ส่วนมากแล้วนิยมใส่กระโปร่งมากกว่าพร้อมกับใช้ผ้าพันน่องขา แบบเสื้อที่ ๑ เสื้อสีดำแขนยาว ปลายแขนเสื้อจะมีการปักลวดลายอย่างสวยงาม ขอบแขนเสื้อจะมี การตกแต่งด้วยผ้าที่ต่างสีจากตัวเสื้อ นั้นคือจะเป็นผ้าสีฟ้า,ขาว ,เหลืองเป็นต้น ด้านหน้าของตัวเสื้อ จะมีการปล่อยสาบเสื้อปักเป็นลวดลายอย่างสวยงาม ด้านหลังเสื้อจะมีปกเสื้อที่ปักเป็นสีสันลวดลาย ต่างๆไว้ด้านหลัง นิยมโชว์ด้านที่ปักไว้ด้านนอก แบบเสื้อที่ ๒ เสื้อสีดำแขนยาว ปลายแขนเสื้อจะมีการปักลวดลายอย่างสวยงาม ขอบแขนเสื้อจะมี การตกแต่งด้วยผ้าที่ต่างสีจากตัวเสื้อ นั้นคือจะเป็นผ้าสีฟ้า,ขาว ,เหลืองเป็นต้น ส่วนด้านหน้าของเสื้อ จะมีการผ่ากลางไม่เท่ากัน ซึ่งด้านขวามือจะเหลือเนื้อที่ของผ้าเยอะกว่าเพื่อที่จะปักทำเป็นมุมต่าง ซึ่งการเย็บมุมต่างๆนั้นจะต้องสลับสีของผ้าด้วยเพื่อให้ได้มุมของเสื้อออกมาในรูปแบบที่สวยงาม ด้านหลังเสื้อจะมีปกอยู่ ซึ่งปกเสื้อจะมีการปักลวดลายไว้สายงาม และโชว์ด้านที่สวยไว้ข้างนอก เพื่อประชันความสามารถในการออกแบบปกเสื้อ แบบกระโปร่ง ซึ่งม้งดำนิยมทำกระโปร่งด้วยสีที่ฉูดฉาดสีสดใส อดีตนิยมสีแดง,ชมพู,แสด แต่ปัจจุบันนี้นิยมสีเขียว, ฟ้า , ม่วง เป็นต้น กระโปร่งนิยมจับเป็นจีบรอบทั้งกระโปร่งเลย ปัจจุบันม้งดำและม้งขาวไม่สามารถแยกได้ว่า ชุดไหนเป็นของม้งดำ ชุดไหนเป็นของม้งขาว เพราะว่าี้ ม้งขาวหันมานิยมใส่ชุดม้งดำ ทั้งม้งดำม้งขาวใส่ชุดม้งดำเหมือนกัน จึงเป็นสาเหตุในการจำแนกชุดยากขึ้น หากจะจำแนกม้งดำม้งขาวคงต้องฟังภาษาที่ใช้ คงจะจำแนกตามชุดม้งไม่ได้แล้ว ชุดม้งที่แท้จริงมีลักษณะ อย่างไร ต้องมีสีสันแบบไหน ความละเอียด ความประณีตของลวดลายมีลักษณะอย่างไร อะไรเป็นเอกลักษณ์ของชุดม้ง อะไรเป็นตัวบ่งชี้ว่า นี่เป็นชุดประจำเผ่าม้ง นี่เป็นคนม้ง จะสังเกตได้อย่างไร ซึ่งทั้งหมดนี้ล้วนแต่เป็นการถูกกลืนของเทคโนโลยีทั้งนั้น จนไม่มีใครปฏิเสธเสน่ห์ของเทคโนโลยีได้มี แต่จะลุมหลงเสน่ห์ของมัน อย่างเพลิดเพลิน ความสะดวกสบาย รวดเร็ว ทันใจ ทันสมัย ไม่เชย เท่ห์ เก๋ บ่งบอกถึงฐานะทางการเงินของคนใช้ คงไม่มีใครเลยที่สามารถปฎิเสธมันได้ ต่างคนต่างจึงต้องปากกัด ตีนถีบ เพื่อให้ได้มาบำเบอะตัวเอง เทคโนโลยีก้าวหน้าเพียงใดมนุษย์ล้ำหน้าไปเท่านั้น ระยะเวลาเพียงไม่กี่ปีมานี้ ม้งได้พัฒนาเรื่องชุดม้งไปเรื่อยอย่างไม่มีทางหยุดยั้งได้ อีก ๕ ปี ม้งก็จะไม่มีชุดม้งที่แท้จริงได้ เพราะม้งมีการเปลี่ยนแปลงชุดอยู่ตลอดเวลา มานพ ชื่นภักดิ์ นักวิชาการวัฒนธรรมชำนาญการ อ้างอิง : ชุดม้ง., (ระบบออนไลน์) http://www.hilltribe.org.,๒๕๕๔.