๒.๑ ชื่อข้อมูลภูมิปัญญา ด้านแพทย์แผนไทยและสมุนไพร(นวดแผนไทย/ลูกประคบ) ๒.๒ ความรู้ความสามารถ นวดแผนไทยและทำลูกประคบสมุนไพร ๒.๓ วัสดุ/วัตถุดิบ/สื่อ/อุปกรณ์สำหรับการผลิตผลงานของภูมิปัญญาท้องถิ่น -ผ้าดิบสำหรับห่อลูกประคบ ขนาด กว้าง ๓๕ เซนติเมตร ยาว ๓๕ เซนติเมตร ๒ ผืน (เอาไว้ห่อ) -เชือก หรือ หนังยาง -ตัวยาที่ใช้ทำลูกประคบ -หม้อสำหรับนึ่งลูกประคบ -จานหรือชามอลูมิเนียมเจาะรู (เพื่อให้ไอน้ำผ่านได้) รองลูกประคบ ตัวยาที่นิยมใช้ทำลูกประคบ (ลูกประคบ ๒ ลูก) สาเหตุที่ทำ ๒ ก็เพราะเอาไว้เปลี่ยนเวลานำอีกลูกขึ้นนึ่งนั่นเอง จะได้ไม่ต้องรอ… -ไพล (๕๐๐ กรัม) แก้ปวดเมื่อย ลดการอักเสบ -ผิวมะกรูดถ้าไม่มีใช้ใบแทนได้ (๒๐๐กรัม) มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน -ตะไคร้บ้าน (๑๐๐ กรัม) แต่งกลิ่น -ใบมะขาม (๓๐๐ กรัม) แก้อาการคันตามร่างกาย ช่วยบำรุงผิว -ขมิ้นชัน (๑๐๐ กรัม) ช่วยลดการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง -เกลือ (๑ ช้อนโต๊ะ) ช่วยดูดความร้อนและช่วยพาตัวยาซึมผ่าน ผิวหนังได้สะดวกขึ้น -การบูร (๒ ช้อนโต๊ะ) แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ -ใบส้มป่อย (๑๐๐ กรัม) ช่วยบำรุงผิว แก้โรคผิวหนัง ลดความดัน -ใบเป้า ๒.๔ วิธีการถ่ายทอดของภูมิปัญญาท้องถิ่น -ถ่ายทอดโดยการสาธิต และให้ลงมือปฏิบัติจริง - สอนวิธีการทำลูกประคบสมุนไพร และให้บันทึกลงในสมุด ๒.๕ ขั้นตอนการถ่ายทอดของภูมิปัญญาท้องถิ่น วิธีการทำลูกประคบ -หั่นหัวไพล ขมิ้นชัน ต้นตะไคร้ ผิวมะกรูด ตำมะกรูด ตำพอหยาบๆ ตำพอหยาบๆ (เวลาประคบจะได้ไม่ระคายเคือง) -นำใบมะขาม ใบส้มป่อย (เฉพาะใบ) ผสมกับสมุนไพรข้อ ๑ เสร็จ แล้วให้ใส่เกลือ การบูร คลุกเคล้าให้เป็นเนื้อเดียวกัน แต่อย่าแฉะจนเป็นน้ำ -แบ่งตัวยาที่เรียบร้อยแล้ว ใส่ผ้าดิบห่อเป็นลูกประคบประมาณลูกส้มโอ รัดด้วยเชือกให้แน่น (ลูกประคบเวลาถูกความร้อนยาสมุนไพรจะฝ่อลง ให้รัดใหม่ให้แน่นเหมือนเดิม) -นำลูกประคบที่ได้ไปนึ่งในหม้อนึ่ง ใช้เวลานึ่งประมาณ ๑๕-๒๐ นาที -นำลูกประคบที่รับความร้อนได้ที่แล้วมาประคบคนไข้ที่มีอาการต่างๆ โดยสับเปลี่ยนลูกประคบ วิธีการประคบ -จัดท่าคนไข้ให้เหมาะสม เช่น นอนหงาย นั่ง นอนตะแครง ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่จะทำการประคบสมุนไพร -นำลูกประคบที่รับร้อนได้ที่แล้วมาประคบบริเวณที่ต้องการประคบ (การทดสอบความร้อนของลูกประคบคือ แตะที่ท้องแขนหรือหลังมือ) -ในการวางลูกประคบบนผิวหนังคนไข้โดยตรงในช่วงแรกๆ ต้องทำด้วยความเร็ว ไม่วางแช่นานๆ เพราะคนไข้จะทนร้อนไม่ได้มาก - เมื่อลูกประคบคลายความร้อนลงก็สามารถเปลี่ยนลูกประคบอีกลูกหนึ่งแทน (นำลูกเดิมไปนึ่งต่อ) ทำซ้ำอีกครั้ง ๒.๖ ประโยชน์/คุณค่าของภูมิปัญญาและของผลงาน - รู้จักนำสมุนไพรพื้นบ้านมาใช้ให้เกิดประโยชน์ หารายได้เพิ่มให้ครอบครัว - ทำเป็นอาชีพเสริม