สถานที่ตั้ง หมู่ 11 ตำบลปางหมู อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน

ประวัติความเป็นมา วัดกุงเปาเป็นวัดเก่าแก่ในอดีตที่มีอายุประมาณ ๙๐ ปี ล่วงมาแล้ว มีซากปรักหักพังของโบราณสถานคือ เจดีย์และสิงห์คู่ที่หันหน้าเข้าหากันที่สวยงาม ซึ่งเป็นศิลปกรรมแบบพม่า แต่เป็นที่น่าเสียดายที่ศิลปกรรมอันเก่าแก่นี้ได้ถูกพวกมารศาสนา ทำลายเพื่อหวังประโยชน์ส่วนตนอันไม่รู้คุณค่า ของศิลปกรรมอันควรค่าแก่การศึกษาในประวัติศาสตร์ เหลือเพียงร่องลอยเดิมไว้เท่านั้น วัดกุงเปา ในสมัยก่อนตอนที่เจ้าฟ้าโกหล่านมาเมืองแม่ฮ่องสอน มีการสร้างวัดไว้ ๔ มุม ได้แก่ วัดผาอ่าง(ทิศเหนือ) วัดกุงเปา(ทิศตะวันตก) วัดกุงตึง(ทิศใต้) และวัดพระธาตุดอยกิ่วขมิ้น (ทิศตะวันออก) วัดกุงเปามีประวัติการค้นพบตามประวัติของพระเดชพระคุณท่าน ( พระญาณวีราคม ) อดีตเจ้าคณะจังหวัดแม่ฮ่องสอน มาเป็นบางส่วนเท่านั้น ส่วนหลักฐานการก่อตั้งเริ่มแรกนั้น ไม่ปรากฏแน่ชัดจึงไม่อาจกล่าวในที่นี้ได้ เท่าที่ค้นพบนั้นประมาณ พ.ศ. ๒๔๕๑ ซึ่งในขณะนั้นพระชัยวงศ์เป็นเจ้าอาวาสและเป็นอุปัชฌาย์ของพระเดชพระคุณท่าน พระญาณวีราคม ในขณะนั้นยังเป็นภิกษุที่ยังไม่ได้รับพระราชทานนาม ชื่อตามฉายาว่า “พระสีลวโร” เมื่อพระชัยวงศ์ได้มรณภาพลง ทางคณะสงฆ์และประชาชนได้ไปนิมนต์เอาพระสีลวโร จากวัดปางล้อมาเป็นเจ้าอาวาสสืบต่อจากพระชัยวงศ์และในขณะนั้นได้มีหลวงปู่แหวน สุจินโน วัดดอยแม่ปั๋ง จังหวัดเชียงใหม่ และหลวงปู่ตื้อวัดน้ำริน อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ ได้เดินธุดงค์มาร่วมจำพรรษาด้วย ๑ พรรษา ต่อมาได้เกิดไฟป่าอันรุนแรงขึ้น ไฟป่าได้เผาผลาญวัดกุงเปาจนเกือบหมดสิ้น พระสีลวโร พร้อมด้วยลูกศิษย์ได้ย้ายมาก่อตั้งวัดขึ้นใหม่ เป็นวัดจ่าตี่ (วัดดอนเจดีย์)ปัจจุบัน เพราะว่าสมัยนั้นการคมนาคมลำบากมากไปมาไม่สะดวก และห่างไกลจากผู้คนการบิณฑบาตก็ลำบาก จึงย้ายมาอยู่ใกล้กับตัวเมือง วัดกุงเปาจึงกลายเป็นวัดร้างตั้งแต่นั้นมา จนถึง พ.ศ. ๒๕๓๓ พระจินละจิตตสุโภ มาจำพรรษา ชาวบ้านกุงเปาและบ้านนาหมากปินจึงได้ช่วยกันพัฒนาวัดจนถึงพ.ศ. ๒๕๔๐ พระจินละจิตตสุโภ ได้มรณภาพลง ชาวบ้านจึงได้นิมนต์พระจากวัดจองคำคือพระปันทุละ มาเป็นเจ้าอาวาสในเวลาต่อมา พระปันทุละได้ลาสิขาใน พ.ศ. ๒๕๔๒ จึงได้มีการนิมนต์พระหง่วยมาเป็นเจ้าอาวาสได้ประมาณหนึ่งปีท่านก็ได้มรณภาพ ต่อมามีพระสมชาย สุภาจาโร ที่ได้นิมนต์มาจากวัดปางหมู ท่านได้พัฒนาวัดขึ้นใหม่มาจนถึงปัจจุบันนี้ และพัฒนาที่ปฏิบัติสาสนกิจทางพระพุทธศาสนา ให้เป็นที่พึ่งทางใจของชาวบ้านในแถบนั้น และเพื่อเป็นการจรรโลงไว้ซึ่งบวรพุทธศาสนา สืบไป (เอกสารเผยแพร่ ประวัติวัดกุงเปา : 1-2)

สภาพแวดล้อม วัดกุงเปา รอบ ๆวัดจะเต็มไปด้วยป่าไม้และธรรมชาติ เจดีย์ที่สร้างเป็นศิลปกรรมแบบพม่าผสมไทใหญ่ ภายในวัดยังไม่ค่อยมีอะไรมากนักเนื่องจากเป็นวัดที่ได้สร้างและบูรณะขึ้นมาใหม่

รายนามเจ้าอาวาส

๑. พระคำ พ.ศ. ๒๔๒๐

๒. พระญาณวีราคม พ.ศ. ๒๔๕๑

๓. พระจินละจิตตสุโภ พ.ศ. ๒๕๔๐

๔. พระปันทุละ พ.ศ. ๒๕๔๒

๕. พระหง่วย พ.ศ. ๒๕๔๒

๖. พระสมชาย สุภาจาโร พ.ศ. ๒๕๔๓ จนถึงปัจจุบัน

ลักษณะของสถาปัตยกรรม ลักษณะสถาปัตยกรรมเป็นแบบพม่าผสมไทใหญ่ สิ่งที่อยู่ในวัดที่เห็นได้ชัดก็จะมี ศาลาการเปรียญและเจดีย์ที่มีศิลปะไทใหญ่ที่สวยงาม