ภูมิปํญญาท้องถิ่น

ประวัติความเป็นมาของดิเกฮูลู
คำว่าดิเก เป็นศัพท์ มาจากอาหรับหรือเปอเซีย ซีเกร์ คือ การสวดมนต์ การกล่าวความยิ่งใหญ่ของพระผู้เป็นเจ้าเพื่อเป็นสิริมงคลและผลบุญนำมาสู่ตนเองและคนอื่น ด้วยหลักฐานต่างๆ ที่ได้บันทึกไว้หรือจากการบอกเล่าของคนรุ่นก่อนๆมาถึงปัจจุบัน เพราะตามหลักฐานตามประวัติศาสตร์ประมาณ ๖๐๐ กว่าปี อาณาจักรศรีวิชัยล่มสลายก็เกิดอาณาจักรใหม่คือ อาณาจักรลังกาสุกะโดยมีกษัตริย์เป็นผู้ปกครองนับถือศาสนาพุทธและต่อมาได้เปลี่ยนศาสนาเป็นศาสนาอิสลามจากการนำ นักเผยแผ่ศาสนามาจากประเทศอาหรับ สันนิษฐานว่านักเผยแผ่ศาสนาคนนี้ เป็นคนแรกที่นำสวดมนต์ซีเกร์หลักศาสนามาใช้ ต่อมา ชาวบ้านก็มาดัดแปลงเป็นภาษาท้องถิ่นและเพื่อให้ไพเราะนำเอาเครื่องดนตรีที่ผลิตขึ้นเองมาตีกัน ต่อมามีการเปลี่ยนรูปแบบต่างๆ จนกลายเป็นดนตรี การละเล่นดิเกจนถึงปัจจุบัน

ส่วน ฮูลูหมายถึง คนที่อยู่ห่างไกลจากทะเล จะอยู่ทางเชิงเขา ดังนั้น การเล่นดิเกฮูลู เป็นการเล่นของคนที่อยู่ทางเชิงเขาหลังจากเสร็จการทำงานจะมานั่งเป็นกลุ่มมีการเล่นดนตรีกัน ในส่วนของคนมาเลย์นั้นเขาจะเรียกดิเกบารัต ก็เพราะว่า บารัตคือเหนือ สอดคล้องกับทางภาคเหนือของประเทศมาเลเซียเท่านั้นที่มีการเล่นดิเกที่ได้รับมาจากปัตตานี

ส่วนประวัติดิเกฮูลูของตำบลสากอ เริ่มพร้อมกับการเกิดของชุมชนในตำบลสากอเป็นร้อยๆปีก็ว่าได้เพราะเป็นตำบลที่เก่าแก่ตำบลหนึ่งในอำเภอสุไหงปาดีมีชื่อเสียงในด้านศิลปะการแสดงต่างๆ ในปัจจุบันมีทีมดิเกฮูลูที่มีชื่อเสียงมากคือ ทีมดิเกฮูลู

บ้านบอเกาะ ซึ่งเคยได้รับรางวัลพระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและมีนักร้องนำที่โด่งดังมากๆโดยเฉพาะในประเทศมาเลเซีย ออกอัลบั้มหลายชุดด้วยกันประเทศมาเลเซียที่ใช้ชื่อแสดงว่า ซือตาปอ มือรอกมัส