ประเพณีสลากภัต

v สลากภัต คือ การทำบุญด้วยการถวายอาหารแด่พระสงฆ์ โดยวิธีให้พระจับสลาก เมื่อพระจับสลาก ได้ของผู้ใดก็รับอาหารจากผู้นั้น ภาคอีสานก็นิยมทำบุญสลากภัตเช่นเดียวกัน แต่เรียกว่า บุญข้าวสลากสำหรับสลากภัตของภาคเหนือ จะเรียกว่า ทานข้าวสลาก หรือกิ๋นก๋วยสลาก

ความเป็นมา

v ที่มาของสลากภัต มีกล่าวไว้ต่างกัน ๓ เรื่อง คือ

v เรื่องแรก มีที่มาในวินัยบาลี คัมภีร์ทุลวรรค ว่าในครั้งที่พระพุทธเจ้าประทับอยู่ที่เวฬุวัน เมืองราชคฤห์ได้เกิดทุพภิกขภัย คือ ขาดแคลนอาหาร คน ทั่วไปที่เคยถวายอาหารแด่พระสงฆ์ก็ไม่สามารถถวายได้ครบทุกรูป จึงมีการถวายอาหารโดยวิธีต่าง ๆดังนี้ อุเทศภัต คือ ถวายอาหารแด่พระสงฆ์เพียงรูปหนึ่ง สองรูป หรือสามรูป นิมันภัต คือ ถวายแด่พระสงฆ์ที่ตนนิมนต์มา สลากภัต คือ ให้พระจับสลากแล้วจึงถวายอาหารแด่พระที่จับสลากได้ ปักขิตภัต คือ ถวายเฉพาะวันหนึ่งในปักษืข้างขึ้นหรือข้างแรม และปาฎิทักภัต คือ สลากภัต จึงเป็นวิธีการถวายอาหารแด่พระอย่างหนึ่งเพื่อบรรเทาการขาดแคลนอาหาร

v เรื่องที่สอง มีเล่าไว้ในคัมภีร์ธรรมบทว่า มียักษืตนหนึ่งชื่อ กาลี รู้ฤกษ์ยามเป็นอย่างดีปีไหนฝนดีนางจะบอกให้ชาวนาทำนาบนที่ดิน ปีไหนฝนไม่ดีก็จะบอกให้ชาวนาทำนาในที่ลุ่มชาวเมืองต่างพากันทำมาหากินเจริญไม่เสียหาย ชาวนาได้ระลึกถึงอุปการคุณของนางยักษ์ตนนี้จึงพากันนำเครื่องสักการะไปให้เป็นจำนวนมาก นางจึงนำเอาเครื่องสักการะนี้ถวายเป็นสลากแด่พระสงฆ์ ซึ่งเป็นธรรมเนียมที่สืบมาจนถึงทุกวันนี้

v เรื่องที่สาม มีอยู่ในหนังสืออานิสงส์สลากภัตว่า มีพระราชาองค์หนึ่งทรงช้างไปประพาสช้างนั้นได้เหยียบต้นข้าวของชาวนาเสียหาย ชาวนาโกรธมากจึงถอนต้นตาลแบกมา เพื่อจะตีพระราชาให้ สมกับที่โกรธเมื่อพระราชาเห็นชายผู้นั้นแบกต้นตาลวิ่งมาตีพระองค์ พระองค์ทรงลงจากหลังช้างแล้วแบกช้างวิ่งหนีจนรอดจากการตีของชายชาวนา เรื่องราวชาวบ้านเล่าต่อกันมาและสงสัยว่าทำไมชาวนาและพระราชาจึงมีพลังมากขนาดนั้น จนมีผู้นำความนี้ไปทูลถามพระพุทธเจ้า พระองค์ก็ตรัสว่า เพราะชายสองคนนี้ได้ถวายสลากภัตไว้ในชาติก่อน มาชาตินี้จึงมีกำลังมากมายมหาศาล เมื่อผู้คนได้ฟังเรื่องนี้แล้ว ต่างก็พากันถวายสลากภัตมาจนถึงปัจจุบัน

v พุทธสมาคม จึงได้ฟื้นฟูประเพณีถวายสลากภัตขึ้น เพื่ออนุรักษ์ประเพณีที่ดีงามเอาไว้ให้คนรุ่นหลังต่อไป บางสถานที่ก็จัดในช่วงเข้าพรรษาก็มีสรูปก็แล้วแต่สถานที่นั้นจะจัดวันไหน

มานพ ชื่นภักดิ์

นักวิชาการวัฒนธรรมชำนาญการ

อ้างอิง : (ระบบออนไลน์) ประเพณีสลากภัต

http://www.krupra.siam108site.com/Prapaneesalark.html

ชอชอบคุณภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต