อุปกรณ์การสานพัดใบกะพ้อ
1. ยอดอ่อนต้นกะพ้อ
2. หวายและไม้ไผ่คลาน สำหรับทำห่วงหูตรงกลางด้ามของพัด
3. หวายหรือผลิตภัณฑ์ใยสังเคราะห์ สำหรับผูกพันด้าม
4. สีย้อม นิยมใช้สีแดง เขียว และสีเหลือง
5. มีดจักตอก ใช้เป็นมีดเลื่อยตอกกะพ้อ
6. กรรไกรตัดแต่งพัดใบกะพ้อ
7. เหล็กแหลม ใช้เจาะรูสอดเชือกพันด้ามพัด
ขั้นตอนการสานพัดใบกะพ้อ
1.การเลื่อยพ้อนำยอดอ่อนใบกระพ้อสดที่ใบยังซ้อนทับกันอยู่นำมาเลาะหนาม เกลาแต่งเหลี่ยมก้านและตัดก้านให้ยาวพอเหมาะ เพื่อทำด้ามพัดต่อไป ดึงแยกครีบใบหรือหูกระพ้อทั้งสองข้างออกทิ้ง ตัดสะดือกระพ้อซึ่งเป็นก้านแกนกลางออก ให้เหลือประมาณ 5-6 นิ้ว กรีดใบออกเป็นทางยาวตลอด ให้กว้างประมาณ 1 เซนติเมตร หนึ่งใบใหญ่ต้องกรีดให้ได้ 18-22 แฉก นำไปตากแดดจัด 1 วันให้ห้วยส่วนปลายใบลง เพื่อให้ใบเหยียดตรงไม่คดงอ เมื่อตากแดดใบสีเขียวจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลอ่อน
2.การลวกน้ำลวกและตากแดดนำใบกะพ้อที่ตากแดดหนึ่งวันแล้วไปลวกน้ำร้อน เพื่อให้ใบนิ่มจุ่มแช่ในน้ำเดือดประมาณ 3 นาที ยกขึ้นแขวนราวไม้ไผ่ ควรจัดวางให้เป็นระเบียบ เหมาะแก่การพลิกแปร ให้แห้งทั่วๆ กัน และเพื่อเก็บยกได้ง่ายหลังจากบ่มใบกะพ้อไว้หนึ่งคืน ให้ยกทั้งราวไม้ไผ่ไปแขวนตากแดดประมาณ 3 วัน จนกว่าจะแห้ง จึงนำไปเก็บไว้ในที่ร่ม อย่าให้ถูกฝนถูกน้ำและความชื้น ต้องจัดการตากและเก็บ จนกว่าจะได้ใบกะพ้อแห้งขาวสวย แล้วจึงนำไปย้อมสีต่อตามต้องการ เพื่อให้การจักสานมีลวดลายงดงามมากยิ่งขึ้น
3.การก่อพัดนำน้ำอุ่นมาพรมใบกะพ้อแห้งที่จะใช้จักสาน หรือชุมน้ำให้เปียกพอทั่ว ห่อด้วยผ้าทิ้งไว้ประมาณ 10 - 20 นาที เพื่อให้ใบกะพ้อแห้งอ่อนตัว และเกิดความเหนียวไม่แตกขณะสาน นำยอดกะพ้อที่นิ่มดีแล้วแยกตรงกลาง นับตอกข้างซ้ายและขวาให้เท่ากันจำนวนตอกตามความเหมาะสม เช่น พัดขนาดกลางนับข้างละ 18 ตอก พัดขนาดใหญ่ข้างละ 22 ตอก ส่วนตอกที่เหลือทั้งสอง้างให้ดึงออกนำมาใช้เป็นตอกก่อสานพัด
4.การขึ้นพัดนำใบกระพ้อที่เตรียมไว้วางบนพื้น หันก้านเข้าหาตัวผู้สาน ใช้เท้าข้างหนึ่งเหยียบก้านใบกะพ้อให้กระชับ แผ่ใบกะพ้อออกเป็นตอก ทำเป็นตอกยืน นำตอกพ้อมาสลับหัวสลับหางซ้อนกันเป็นคู่ จะเริ่มวางตอกก่อข้างใดข้างหนึ่งก่อนก็ได้ แล้วจัดสานขัดเป็นลายขัดอีกข้างหนึ่งให้ได้ 3 คู่ จัดดึงตอกให้อยู่ในสภาพที่เรียบร้อย พร้อมที่จะจัดไปสานก่อลายขัดอีกข้างหนึ่ง เมื่อก่อตอกก่อ 3คู่ ทั้งสองข้างเสร็จแล้ว ให้นำตอกสองข้างมาขัดกันเองสานขัดเข้ากับดอกยืนแบบลายขัดไทย โดยยกตอก 1 ตอก แล้วข่มตอกอีก 1 ตอก ไปเรื่อย ๆ จนสุดตอก
ในกรณีที่ต้องการทำพัดย้อมสีตอกบางตอกให้นำตอกที่ย้อมสีแล้ว แทรกเข้าเป็นตอกยืนหรือตอกขัดตามที่ต้องการ
5.การเวียนพัดเมื่อขึ้นพัดเสร็จแล้ว ต้องจัดตอกให้แน่นพอดี ปลายตอกที่เหลือให้สานกลับลงมา ดึงขัดและต้องจัดรูปทรงให้สวยงาม ปลายตอกที่เหลือให้รวบมัดไว้ที่ก้านพอเตรียมไว้พันเป็นด้ามพัด
6.การพันด้ามพัดนำท่อนหวายสั้น ๆ หรือไม้ไผ่ที่เตรียมไว้นำมาให้โค้งประกบคร่อมปลายก้านใบกะพ้อไว้ ให้ช่วงโค้งห่างจากปลายก้านใบราว 1 นิ้ว นำเชือกหวายมาพันทับหวายที่ประกบก้านใบพันให้แน่นและให้ละเอียดที่สุด สอดห่วงหูตรงปลายด้ามของพัดให้ประณีต