ไม้กวาดดอกแขมเป็นของใช้สำหรับทำความสะอาดที่ทำจากดอกหญ้า ชาวอีสานเรียกดอกหญ้าว่า “ดอกแขม” แต่ที่นำมาทำเป็นไม้กวาดคือ ดอกแขมแบบอ่อน ต้นแขมเป็นพืชล้มลุก ชอบอากาศเย็น ดินทรายปนดินกรวดบริเวณเชิงเขา

ประเภท : ของใช้

ประวัติความเป็นมา

บ้านห้วยเหว่อ หมู่ที่ 10 ตำบลคำเขื่อนแก้ว ได้เริ่มทำอาชีพไม้กวาดตั้งแต่ปีพ.ศ. 2536 เนื่องจากพื้นที่หมู่บ้านไม่เหมาะในการเกษตร ส่วนใหญ่มีอาชีพรับจ้างต่อมามีชาวบ้านได้รับการถ่ายทอดการทำไม้กวาดดอกแขม จากคนที่มาจากจังหวัดปราจีนบุรีซึ่งมีอาชีพขายแขมและทำไม้กวาด ซึ่งได้มาอาศัยอยู่ที่บ้านห้วยเหว่อและได้นำแขมมาสอนให้ชาวบ้านทำไม้กวาด โดยจ่ายค่าจ้างให้ต่อด้าม จากนั้นได้นำแขมมาจำหน่ายให้ชาวบ้านทำและรับซื้อเรื่อยมาแต่ขณะนั้นมีชาวบ้านทำยังไม่มากเท่าไหร่เนื่องจากได้ราคาถูกจึงนิยมไปทำงานรับจ้างที่อื่น

ในปีพ.ศ. 2539 สันนิบาตรสหกรณ์แห่งประเทศไทย ได้จัดโครงการฝึกอบรมสตรีในสหกรณ์การเกษตรหลักสูตรการส่งเสริมและพัฒนาอาชีพกลุ่มสตรี ในอำเภอสิรินธร ดังนั้นสหกรณ์อำเภอสิรินธรจึงได้คัดเลือกสตรีสหกรณ์บ้านห้วยเหว่อเข้าอบรมตามโครงการฯในระหว่างวันที่ 24-27เมษายน 2539 ณ โรงเรียนบ้านตัวอย่าง หมู่ที่ 2 ตำบลคำเขื่อนแก้ว อำเภอสิรินธรโดยฝึกอบรมการทำไม้กวาดให้สตรี ซึ่งมีวิทยากรท้องถิ่นคือ นายหนูดำ คำคงซึ่งเป็นชาวบ้านห้วยเหว่อเป็นผู้ฝึกสอนให้กลุ่มสตรีจำนวน 40 คน และได้ระดมเงินหุ้นฝากเงินในนามกลุ่มคนละ20 บาท รวมเป็นเงิน 8,000 บาท และเมื่อจบหลักสูตรการฝึกอบรม กลุ่มสตรีได้ยึดอาชีพการทำไม้กวาดเป็นอาชีพหลักจนถึงปัจจุบัน

ต่อมา ปี พ.ศ.2546 กลุ่มสตรีสหกรณ์บ้านห้วยเหว่อ ได้รับเงินยืมจากสหกรณ์อำเภอสิรินธร จำนวนเงินยืม80,000 บาท ไม่มีดอกเบี้ย ซึ่งกลุ่มได้ยืมมาบริหารให้สมาชิกกลุ่มได้กู้ยืมประกอบอาชีพโดยคิดอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 5 บาท ต่อปี ปัจจุบันกลุ่มมีกำไรสะสม 10,000 บาท รวมกับเงินหุ้นที่มีอยู่8,000 บาท รวมเป็นเงิน 18,000 บาท ซึ่งยังไม่ได้มีการปันผลกำไรคืนให้สมาชิกแต่สมาชิกสามารถกู้ยืมเงินกลุ่มได้หากมีความต้องการ ซึ่งขึ้นอยู่กับดุลยพินิจของคณะกรรมการกลุ่มเป็นผู้พิจารณาโดยมีรายชื่อดังต่อไปนี้

1. นางทองบาง เผื่อแผ่ ประธาน

2. นางจำปี ผาสิน รองประธาน

3. นางจำปี ส่งเสริม เลขานุการ

4. นางเสวย กันยุดม เหรัญญิก

5. นางสาวทองใส ส่งเสริม ประชาสัมพันธ์

6. นางสาวสุภาพร แก่นทน ปฏิคม

7. นางมน พงษ์งาม กรรมการ

8. นางสาวนัณฐา พงษ์งาม กรรมการ

9. นางบุญหลาย วงษ์นามเถาว์ กรรมการ

ปัจจุบันบ้านห้วยเหว่อหมู่ที่ 10 ตำบลคำเขื่อนแก้ว มีกลุ่มอาชีพไม้กวาด 2 กลุ่มคือกลุ่มอาชีพไม้กวาดห้วยเหว่อ ซึ่งมีนายสำเริง สิงห์คำเป็นประธานกลุ่ม และกลุ่มอาชีพสตรีสหกรณ์บ้านห้วยเหว่อซึ่งมีนางทองบาง เผื่อแผ่เป็นประธานกลุ่ม จนถึงปัจจุบัน

วัสดุที่ใช้

1. วัตถุดิบประกอบด้วย

1. แขม

2. ไม้ไผ่

3. เชือก

2. อุปกรณ์ ประกอบด้วย

1. มีดบังตอ, มีดปลายแหลม

2. เขียง

3. ฟลินท์โค้ท หรือชัน

4. ตะปูเข็ม

5. เข็มเย็บกระสอบ

6. ถุงมือ

วิธีทำ

1. นำแขมตากแดดเพื่อตีดอกแขมออกให้หมด

2. นำแขมที่ตากแดดแล้วมาปลิดออกจากลำต้น

3. นำดอกแขมที่ปลิดแล้วมาคัดแยกส่วนออกโดยแบ่งเป็นดอกสั้นปานกลางและดอกยาว เพื่อนำไปทำไม้กวาดแต่ละขนาด เช่นดอกแขมขนาดสั้นจะนำไปทำไม้กวาดปิกนิกไม้กวาดด้ามไม้ไผ่จะใช้ดอกขนาดปานกลาง และไม้กวาดด้ามสี จะใช้ดอกยาว

4.นำดอกแขมที่แบ่งขนาดแล้วมามัดจุกเป็นลูกเล็กๆและนำมาประกอบเข้ากับด้ามไม้กวาดซึ่งเรียกว่าการเข้าลูก โดยใช้เชือกถักเป็นลวดลายเพื่อให้เกิดความคงทน

5. ทาฟลินท์โคท์หรือชัน ตรงที่ถักลายไม้กวาด เพื่อให้เกิดความเหนียว ไม่หลุดง่าย

6. นำมาผึ่งแดดอีกครั้งและจำหน่ายได้เลย

ประโยชน์ของภูมิปัญญา

ไม้กวาดบ้านห้วยเหว่อเป็นที่รู้จักของคนทั่วไปทั้งในและต่างประเทศซึ่งถือเป็นอาชีพหลักของชาวบ้านห้วยเหว่อที่จะสืบทอดภูมิปัญญาท้องถิ่นจนถึงลูกหลานตลอดไป