ประวัติพระนรินทร์สงคราม หรือพระยานรินทร์

กล่าวถึงพระนรินทร์สงคราม หรือพระยานรินทร์ หรือที่คนลาวเรียกว่า พระยาลินมีนามเดิมว่า คำ หรือทองคำบรรพบุรุษเป็นคนลาวเวียงจันทน์ มาตั้งหลักฐานอยู่ที่บ้านนารายณ์ (ปัจจุบันอยู่ในเขตตำบลจอหออำเภอเมืองนครราชสีมา จังหวัดนครราชสีมา)เป็นผู้มีความรู้ความสามารถทางโหราศาสตร์เป็นอย่างดีและอยู่ยงคงกระพันฟันแทงไม่เข้าชาวบ้านให้ความเคารพนับถือมากเรียกว่า “อาจารย์คำ” และยกให้เป็นผู้นำหมู่บ้าน
ในปี พ.ศ. ๒๓๑๑ เมื่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ยกกองทัพมาปราบชุมนุมเจ้าพิมายอาจารย์คำได้นำชาวบ้านนารายณ์เข้าสวามิภักดิ์ต่อสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชและขออาสาร่วมเป็นกำลังสู้รบเพื่อปราบชุมนุมเจ้าพิมายได้รับมอบหมายให้เป็นกองกำลังเข้าตีค่ายขุนทด และค่ายจอหอและสามารถตีด่านทั้งสองแตกเมื่อเสร็จศึกแล้วสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้ปูนบำเหน็จอาจารย์คำให้เป็นที่พระนรินทร์สงครามเจ้าเมืองสี่มุมคนแรก โดยยกฐานะบ้านสี่มุมซึ่งเป็นชุมชนใกล้หมู่บ้านนารายณ์ขึ้นเป็นเมืองสี่มุม (ปัจจุบันคือ อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ)
พระนรินทร์สงคราม หรือ พระยานรินทร์ได้เข้าร่วมสงครามครั้งนี้ตามคำชักชวนของเจ้าอนุวงศ์ในช่วงท้ายของสงครามท่านเป็นกำลังสำคัญในการรักษาเมืองหนองบัวลุมภูสู้รบด้วยความกล้าหาญเป็นสามารถไม่ยอมหลบหนีเมื่อถูกฝ่ายไทยจับตัวได้ก็ยอมตาย ไม่ยอมสวามิภักดิ์ฝ่ายไทยเพราะได้สาบานตนว่าจะซื่อสัตย์ต่อเจ้ามหาชีวิตองค์เดียวเท่านั้นแม่ทัพไทยจึงสั่งให้ประหาร แต่ก่อนประหารชีวิตนั้นพระยานรินทร์ยังบอกด้วยว่า ข้าเป็นเชลยท่านจะทำอย่างไรก็ทำเถิด ถ้าจะประหารโดยการใช้ยิง ดาบตัดคอหรือฟันแทงเหล่านี้ทั้งหมด อาวุธทุกอย่างจะไม่ระคายผิวของข้า ได้เลย มีอยู่ 2 ทางเท่านั้น คือ

1. โดยการผูกมัดติดกับต้นไม้แล้วไสช้างหรือปล่อยช้างเข้าแทง
2. โดยการใช้แหลมหลาวไม้ไผ่ ไม้รวกเรียวยาวจ้วงแทงเข้าตามรูทวารหนัก ผ่านลำไส้ใหญ่

กระเพาะหัวใจจนทะลุขึ้นไปถึงสมอง
แม่ทัพไทยจึงสั่งให้เอาช้างไสเข้าแทงจนพระยานรินทร์ตายคาที่หน้าค่ายต่อหน้าแม่ทัพไทยอย่างสมเกียรติ โดยไม่มีความสะทกสะท้านหวาดกลัวแต่ประการใดที่ใต้ต้นยางใหญ่ตรงทางโค้งก่อนถึงศาลเจ้าจอมปัจจุบันและจัดศพเหมือนเชลยทั่วไป ภายหลังฝ่ายไทยประทับใจในความเป็นวีรบุรุษจึงสร้างศาลเจ้าขึ้นที่บริเวณปากช่องภูเวียงเรียกว่า"ศาลเจ้าจอม"ซึ่งศาลนี้ยังคงเป็นที่นับถือว่ามีความศักดิ์สิทธิ์มากเป็นที่เคารพสักการบูชาของผู้ผ่านไปมาจนปัจจุบัน
สำหรับที่อำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิชาวบ้านที่เคารพนับถือท่านได้สร้างอนุสาวรีย์ท่านไว้เพื่อเป็นอนุสรณ์ให้กับเจ้าเมืองคนแรกและเป็นที่เคารพสักการบูชาของผู้ผ่านไปมาเช่นกันตระกูลของพระนรินทร์สงครามต่อมาได้ใช้นามสกุลว่าลาวัณบุตรซึ่งเป็นนามสกุล

พระราชทานจากพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว