บ้านหนองแวงไร่หมู่ที่ 1,8,9 ตำบลในเมือง อำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ตั้งอยู่ทางทิศเหนือของที่ว่าการอำเภอบ้านไผ่ ห่างจากอำเภอบ้านไผ่ประมาณ 4 กิโลเมตร ไปตามถนนเจนจบทิศสายบ้านไผ่ - หนองแวงโอง มีพื้นที่ทั้งหมด 4.3 ตารางกิโลเมตร

ประวัติหมู่บ้านจากคำบอกเล่าของ นายสำลี แก้วนา, นายสมนึก ชัยชิต, นายเสงี่ยม พร้อมพรั่ง เล่าว่า ประมาณปี พ.ศ.2453 ได้เกิดโรคห่า (โรคฝีดาษหรือไข้ทรพิษ) ขึ้น ที่บ้านเกิ้ง ราษฎรต่างพากันอพยพหนีโรคห่าไปอยู่ที่อื่น และมีครอบครัวประมาณ 15 ครอบครัว ได้อพยพมาอยู่บริเวณอันเป็นที่ตั้งบ้านหนองแวงไร่ในขณะนี้ เวลาผ่านไปโรคห่าได้หายไป ราษฎรประมาณ 10 ครอบครัว ได้อพยพกลับไปยังบ้านเกิ้ง คงเหลืออยู่เพียง 5 ครอบครัวเท่านั้น ต่อมาในปี พ.ศ.2454 ก็ได้มีราษฎรชาวบ้านเกิ้งอพยพมาอยู่ด้วยอีก 20 ครอบครัว ทั้งหมดก็กลายเป็นครอบครัวต้นตระกูลองชาวบ้านหนองแวงไร่ สืบมา จากนั้นก็มีครอบครัวและราษฎรเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ และได้ตั้งชื่อหมู่บ้านของตนว่า “บ้านหนองแวงไร่” ตามลักษณะภูมิศาสตร์ที่มีหนองน้ำขนาดใหญ่ และรอบๆ หนองน้ำมีต้นแวง (ต้นกก) ขึ้น เต็มไปหมด และพื้นที่ที่เป็นเนินไร่ก็มีคนไปจับจองทำไร่ ทำนา เต็มไปหมด จึงเอาคำว่า “หนองแวงไร่” มาตั้งเป็นชื่อหมู่บ้าน

ในปี พ.ศ.2458 บ้านหนองแวงไร่ ก็ได้เป็นหมู่บ้านที่ถูกต้องตามกฎหมาย โดยมี นายหล้าต่อ ไม่ทราบนามสกุล เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

พ.ศ.2529 บ้านหนองแวงไร่หมู่ที่ 1 ได้แบ่งเขตการปกครองออกเป็นอีก 1 หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ 8 มีนายสมนึก ชัยชิต เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

พ.ศ.2545 บ้านหนองแวงไร่ หมู่ที่ 8 ได้แบ่งเขตการปกครองออกเป็นอีก 1 หมู่บ้าน คือ หมู่ที่ 9 มี นายสำลี แก้วนา เป็นผู้ใหญ่บ้านคนแรก

ด้านศาสนามีวัดในชุมชน 1 แห่งคือ วัดสว่างโนนเพียง สังกัด คณะสงฆ์มหานิกาย

ด้านการศึกษา มีโรงเรียนในชุมชน 1 แห่ง คือ โรงเรียนบ้านหนองแวงไร่ เปิดสอนตั้งแต่ชั้นอนุบาลถึงชั้นประถมศึกษาปีที่ 6

ผู้ใหญ่บ้านคนปัจจุบันหมู่ที่ 1 คือ นายประเวศ จตุรงค์ หมู่ที่ 8 คือ นายสำรวย ปัญญะ หมู่ที่ 9 คือ นายสำลี แก้วนา