ประวัติพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านหนองกลางดงพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านหนองกลางดง เป็นอาคารปูน ๒ ชั้น หน้าต่างกระจก ตั้งอยู่เลขที่ - หมู่ที่ ๖ ตำบลชำแระ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี เป็นพิพิธภัณฑ์ที่จัดตั้งขึ้นโดยพระครูวิสุทธาธิคุณเจ้าอาวาสวัดหนองกลางดง เจ้าคณะตำบลสร้อยฟ้า –ชำแระ (มรณภาพเมื่อวันที่ ๑๐ กันยายน ๒๕๕๔) เพื่อต้องการให้เป็นสถานที่รวบรวม และจัดแสดงศิลปะโบราณวัตถุที่ทรงคุณค่าทางศาสนา และศิลปกรรมพื้นถิ่น ที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตขนบธรรมเนียมประเพณี ของชาวไทยเชื้อสายมอญที่อาศัยอยู่ที่บ้านหนองกลางดงแห่งนี้ และเพื่อให้พิพิธภัณฑ์เป็นแหล่งเรียนรู้ของชุมชนและบุคคลทั่วไป สิ่งของต่าง ๆ ที่จัดแสดงมีทั้งสมบัติเก่าแก่ของวัดหนองกลางดง สมบัติส่วนตัวของท่านพระครูวิสุทธาธิคุณ และที่ชาวบ้านหนองกลางดงได้นำมาถวายด้วยความศรัทธา

อาคารพิพิธภัณฑ์ เป็นอาคารที่มีอยู่เดิมทางวัดได้สร้างขึ้นตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๔๘ ส่วนการจัดแสดงภายในพิพิธภัณฑ์ได้เริ่มจัดทำในปี พ.ศ. ๒๕๕๔ โดยได้รับความร่วมมือร่วมใจในการสร้างสรรค์ของบุคคลหลายฝ่าย ได้แก่ คณะสงฆ์วัดหนองกลางดง ชาวบ้านหมู่ที่ ๖ บ้านหนองกลางดง คณะครูอาจารย์โรงเรียนวัดหนองกลางดง ศิษยานุศิษย์ผู้เคารพศรัทธาในจริยานุวัตรของท่านพระครูวิสุทธาธิคุณ และหน่วยงานราชการ ได้แก่ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี สำนักศิลปากรที่ ๑ ราชบุรี

การจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์หมู่บ้านหนองกลางดง

การจัดแสดงได้กำหนดรูปแบบและเนื้อหาการจัดให้สอดคล้องกับศิลปะ โบราณวัตถุของทางวัด รวมทั้งให้สอดคล้องกับความมุ่งหมายในการก่อตั้งพิพิธภัณฑ์ของท่านพระครูวิสุทธาธิคุณ จึงได้กำหนดแบ่งการจัดแสดงออกเป็น ๕ เรื่อง ได้แก่

๑.ศูนย์รวมแห่งศรัทธาจัดแสดงเรื่องราวประวัติความเป็นมาของวัด อดีตเจ้าอาวาส และชีวประวัติพระครู วิสุทธาธิคุณ พระสงฆ์ที่ได้อุทิศตนเพื่อพระพุทธศาสนามาเป็นเวลากว่า ๖๐ ปี แล้ว ท่านยังเป็นพระนักพัฒนา นำความเจริญมาสู่หมู่บ้านหนองกลางดงแห่งนี้ การจัดแสดงได้นำภาพถ่ายเหตุการณ์สำคัญ ๆ ของวัด ภาพอดีตเจ้าอาวาส ภาพเก่า สิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ และผลงานในท่าช่างของท่านพระครูวิสุทธาธิคุณมาจัดแสดง

๒.พระธรรมบทจัดแสดงเรื่องพระธรรม ด้วยการนำพระคัมภีร์ใบลาน สมุดไทย ที่จารด้วยภาษามอญ พระไตรปิฎกซึ่งเป็นของเก่าแก่ของทางวัดนำมาจัดแสดง

๓.ศรัทธาถวายจัดแสดงสิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ เช่น เครื่องแก้ว เครื่องลายคราม เครื่องทองเหลือง ที่ชาวบ้านได้นำมาถวายแด่พระภิกษูสงฆ์ด้วยความศรัทธา

๔.บุญพิธี ประเพณีชีวิตจัดแสดงเรื่องราวงานบุญประเพณีที่สำคัญของชาวไทยมอญ เช่น พิธีกรรมแห่งการเปลี่ยนผ่านวัยต่างๆ ได้แก่ การโกนจุก การบวช การตาย และพิธีกรรม ในรอบปี เป็นต้น

๕.ชีวิตพื้นบ้านจัดแสดงให้เห็นถึงวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวไทยเชื้อสายมอญบ้านหนองกลางดงและภูมิปัญญาท้องถิ่น ในการดำรงชีวิต เช่น การรักษาโรคด้วยสมุนไพร เสื้อผ้า เครื่องนุ่งห่ม ฯลฯ และภูมิปัญญาในงานช่าง เช่น การแทงหยวก ตัดกระดาษลายสำหรับงานมงคล เป็นต้น