เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ จังหวัดพะเยา
ประวัติความเป็นมาเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน 2537 จังหวัดพะเยา ได้รับการร้องขอจากราษฎรในท้องที่ อำเภอจุน จังหวัดพะเยา ให้ดำเนินประกาศป่าสงวนแห่งชาติป่าแม่จุนและป่าสงวนแห่งชาติใกล้เคียง ให้เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า มีเนื้อที่ประมาณ 231,875 ไร่ หรือประมาณ 371 ตารางกิโลเมตร เมื่อวันที่ 10 มิถุนายน 2540 ได้ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ฉบับกฤษฎีกา ล่ม 114 ตอนที่ 19ก ให้เป็น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าได้โดยผ่านการตรวจสอบจากคณะกรรมการกฤษฎีกา และคณะรัฐมนตรีให้ความเห็นชอบ
มีเนื้อที่ครอบคลุม ๔ อำเภอ อำเภอดอกคำใต้ อำเภอจุน อำเภอเชียงคำ และอำเภอปง ภูมิประเทศเป็นป่าดงดิบ ป่าต้นน้ำอุดมสมบูรณ์ เป็นแหล่งอาศัยของสัตว์ป่าหายาก เช่น เลียงผา, กวาง, นกยูง, เนื้อทราย, ละอง, ละมั่ง, ไก่ฟ้าหลังขาว, นกแว่นสีเทา
กิจกรรมท่องเที่ยวทางธรรมชาติที่น่าสนใจ เดือนพฤษภาคมถึงธันวาคม จะมีลานนกยูงผสมพันธุ์ ซึ่งสามารถเข้าชมและติดตามนกยูงได้เป็นกลุ่มคณะ ช่วงเดือนมีนาคมถึงเมษายน ฤดูแล้งยังมีกิจกรรมตามรอยละมั่ง ณ ที่แห่งนี้มีนกยูงอาศัยอยู่เยอะมาก ชาวบ้านที่อยู่รอบเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ จึงมีรายได้พิเศษจากการดูแลนกยูงอีกด้วย เป็นการอนุรักษ์อีกอย่าง ถ้าต้องการท่องเที่ยวทางธรรมชาติและติดตามการปล่อยสัตว์ป่าคืนสู่ธรรมชาติ รวมถึงที่พัก ติดต่อที่เบอร์โทรของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ ๐๕๔-๔๒๑๕๕๗ เจ้าหน้าที่และงบประมาณยังไม่ค่อยเพียงพอต่อการบริการในเชิงท่องเที่ยว ดังนั้นโปรดโทรติดต่อสอบถามข่าวคราวและความสะดวกจากเจ้าหน้าที่ก่อนทุกครั้ง ที่ตั้งของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ อยู่ห่างจากอำเภอจุน ๕ กิโลเมตรบนเส้นทางหลวงหมายเลข ๑๐๙๑ ไปทางอำเภอปง และเลี้ยวขวาเข้าไปสู่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ ประมาณ ๓ กิโลเมตร จะถึงที่ทำการ
สถานที่ตั้งและอาณาเขต
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ ตั้งอยู่ในบริเวณที่ดินป่าน้ำแวน ป่าห้วยไคร้ ป่าแม่จุน และป่าแม่ยม
อาณาเขต
ทิศเหนือ เริ่มตั้งแต่ดอยผาผึ้ง ติดเส้นทางเชื่อมระหว่างบ้านดอนศรีชุม ตำบลลอ อำเภอจุน กับ บ้านวังขอนแดง ตำบลห้วยลาน อำเภอดอกคำใต้ ทางทิศเหนือติดกับเขตตำบลน้ำแวน อำเภอเชียงคำ
ทิศตะวันออก จรด กับด้านทิศตะวันตกเฉียงเหนือของบ้านแวนโค้ง บ้านสันติสุข บ้านใหม่ เจริญไพร บ้านนาสา บ้านศรีวิไล ตำบลฝายกวาง อำเภอเชียงคำ
ทิศใต้ จรด กับพื้นที่ของอุทยานแห่งชาติดอยภูนาง จังหวัดพะเยาไปถึงดอยขุนน้ำจุน
ทิศตะวันตก จรดป่าสงวนแห่งชาติป่าห้วยดอกเข็มและป่าแม่อิงฝั่งขวา
ลักษณะภูมิประเทศ
ภูมิประเทศส่วนใหญ่เป็นภูเขาสูงสลับเนินเขาเป็นลูหระนาดตลอดพื้นที่ การวางตัวของแนวเขา จะทอดยาวจากทิศเหนือไปทิศใต้ ความลาดชันของพื้นที่อยู่ช่วงประมาณ 30 ? 60 เปอร์เซ็นตN
ลักษณะภูมิอากาศ
ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ ถึง กลางเดือนพฤษภาคม อุณหภูมิเฉลี่ย ประมาณ 28 องศาเซลเซียส
ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึง ต้นเดือนตุลาคม อุณหภูมิเฉลี่ย ประมาณ 27 องศาเซลเซียส
ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่กลางเดือนตุลาคม ถึง กลางเดือนกุมภาพันธ์ อุณหภูมิเฉลี่ย ประมาณ 21 องศาเซลเซียส
ป่าไม้
ป่าส่วนใหญ่เป็นป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรัง พรรณไม้สำคัญ ได้แก่ ไม้สัก มะค่าโมง ตะเคียน ยางแดง ประดู่ ก่อ ตะแบก เต็ง รัง เหียง พลวง เก็ดดำ เก็ดแดง ยมหอม เสลา กระบก เป็นต้น
สัตว์ป่า
สัตว์ป่าของท้องถิ่นที่สำคัญมีอยู่หลายชนิด ได้แก่ นกยูง เลียงผา เก้ง กวาง ไก่ฟ้า กระรอก อีเห็น งูชนิดต่าง ๆ นกเขา ลิงลม หมี หมาป่า กระจง ตะกวด ลิงวอก นกกระราง หมูป่า เป็นต้น
จุดเด่นที่น่าสนใจ
เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ มีจุดเด่นที่ทัศนียภาพที่สวยงาม โดยเฉพาะดงไม้ตะเคียน บริเวณแม่ห้วยทะลาย ตำบลพระธาตุขิงแกง อำเภอจุน จังหวัดพะเยา ต้นไม้มีขนาดใหญ่มากอยู่ในสภาพแวดล้อมที่เป็นธรรมชาติ เป็นที่ตื่นตาตื่นใจแก่ผู้ที่ไปเที่ยวชม นอกจากนี้มีสัตว์ป่าประจำท้องถิ่นที่ชุกชุมคือ นกยูง
เส้นทางคมนาคม
การเดินทางไป เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าเวียงลอ สามารถ เดินทางได้ 2 ทาง คือ
1.ทางบก จากสถานีขนส่งผู้โดยสารสายเหนือกรุงเทพฯ ถึงสถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดพะเยา เดินทางถึง อำเภอจุน มีรถโดยสารประจำทางสาย ๆ ได้แก่
รถโดยสารจาก จังหวัดพะเยา อำเภอเชียงคำ