ป้อมเมืองกาญจนบุรีเก่ามีจำนวน ๔ ป้อม ตั้งอยู่ในตำแหน่งมุมตามแผนฝังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ริมแม่น้ำแควใหญ่ทางทิศเหนือและลำตะเพินทางทิศตะวันตก แต่ละป้อมก่อด้วยหินธรรมชาติผสมอิฐเป็นทรงสี่เหลี่ยม สูงจากพื้นโดยรอบประมาณ ๒ เมตร ทุกป้อมพบร่องรอยบันไดทางขึ้นบริเวณมุมด้านใน ส่วนบังใบพังทลายลงไม่อาจทราบรูปทรงที่ชัดเจนได้ ระหว่างป้อมไม่พบหลักฐานของกำแพง สันนิษฐานว่าอาจเป็นการพูนดินเป็คัน และปักเสาระเบียดซึ่งน่าจะถูกทำลายลงไปจนหมดแล้วจากการทำกิจกรรมในอดีตที่ผ่านมา

ป้อมเมืองกาญจนบุรีเก่า สันนิษฐานว่าเป็นป้อมของค่ายทหารที่สร้างขึ้นในสมัยอยุธนาตอนกลางลงมา เพื่อเฝ้าระวังเหตุตามแนวชายแดนและชะลอศึกเมื่อยามสงครามโดยเลือกตั้งค่ายในบริเวณเดียวกับเมืองกาญจนบุรีเก่าที่มีมาก่อนหน้าเพื่อสะดวกในการพึ่งพาอาศัยกันและกัน