นางแตงอ่อน สุดยอดนิทานคำกลอนอีสาน ปวิวรรตจากใบลาน เป็นหนึ่งในหลายสิบเรื่องของนิทานคำกลอนอีสาน ที่หมอลำสมัยก่อนมักนำมาแสดง โดยมีเรื่องย่อดังนี้

ที่เมืองโกศรี พระเจ้าโกศรีมีพระมเหสีชื่อพระนางสุรภา มีโอรส 7 องค์ องค์สุดท้องชื่อท้าวมหาวงศ์ เมื่อพระโอารเจริญวัย โอรสองค์สุดท้องพระบิดาประสงค์ให้ครองเมืองโกศรี โดยท้าวมหาวงศ์จะเลือกมเหสีเอง ต่อมาทรงหลงป่าจนพบหญิงสาวสวยชื่อนางแตงอ่อนซึ่งเป็นราชธิดาของพญากุมพล พระมารดาชื่อพระนางทองแดง พี่ชายชื่อกุมภีและกุมภาซึ่งเป็นจรเข้ แต่นางแตงอ่อนเป็นมนุษย์ ต่อมาท้าวมหาวงศ์ได้ไปสู่ขอนางแตงอ่อนเป็นมเหสีอย่างสมเกียรติ ช่วงที่นางแตงอ่อนใกล้คลอดเสนาผู้ใหญ่และสนมเอาลูกจรเข้มาสับเปลี่ยน เพื่อให้เข้าใจผิดจึงโดนขับไล่ออกจากเมืองแล้วเอาลูกของนางใส่ไหไปฝัง เทวดาจึงเอาไปเลี้ยงจนเจริญวัย และทราบความจริง จึงนำพลช้าง ม้า นาค ครุฑเข้ามาข่มขู่เพื่อให้พ่อไปรับแม่คืนเมือง แล้วอภิเษกเป็นพระเทวีดังเดิม

โดยนิทานแตงอ่อนนี้เขียนโดยอาจารย์ประมวล พิมพ์เสน ซึ่งเป็นผู้เชี่ยวชาญด้านประเพณีวัฒนธรรมอีสาน ฯลฯ เกิด ๓๐ กรกฎาคม ๒๔๙๒ ณ บ้านเลขที่ ๗๘ หมู่ ๖ ต.ในเมือง
อ.เมือง จ.ขอนแก่น