ชื่อ นางเสถียร แสนทวีสุข

ประวัติส่วนตัว เกิดวันที่ 2 มกราคม 2485 อายุ 70 ปี ที่อยู่ปัจจุบันเลขที่ 189 หมู่ที่ 4 บ้านคำกลาง ตำบลฝางคำ อำเภอสิรินธร จังหวัดอุบลราชธานี

ความสำคัญ เป็นปราชญ์ชาวบ้านด้านการทำพานบายศรี เรียนรู้ภูมิปัญญาจากการสังเกตและประสบการณ์ ทำเป็นอาชีพ ค่าจัดทำพานบานศรีชั้นละ 100 บาท

การทำพานบายศรี

งานประดิษฐ์บายศรี เป็นงานประดิษฐ์ที่ตกทอดกันมาตั้งแต่สมัยโบราณ สะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรม ประเพณี และวิถีชีวิตแบบไทยเป็นงานที่มีความประณีต มีความงามและมีคุณค่าทางศิลปะ มีความเป็นเอกลักษณ์ของชาติไทย เป็นมรดกที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ เป็นการนำวัสดุธรรมชาติที่มีในท้องถิ่นมาประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับประเพณีและวัฒนธรรมท้องถิ่นได้อย่างคุ้มค่ามากที่สุด ผู้ที่มีความสามารถในการประดิษฐ์บายศรีได้ถือว่าเป็นปราชญ์ของท้องถิ่น ซึ่งก่อให้เกิดความภูมิใจในวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ประจำชาติไทย

วัสดุอุปกรณ์

1.ใบตอง 2.มีด 3.ไข่ต้ม

4.กล้วยน้ำว้า 5.กรรไกร 6.ชาม

7.ไม้กลัด 8.ดอกไม้ 9.ไม้ปลายแหลม

10.เข็มและด้าย 11.ข้าวเหนียวปั้น 12.น้ำมันมะกอก

วิธีทำ

เช็ดใบตองให้สะอาดและฉีกใบตองดังนี้

ทำกรวย ฉีกกว้าง 10 นิ้ว จำนวน 2 แผ่นเกล็ดประกอบกรวย ฉีกกว้าง 2 ½ นิ้ว จำนวน 15 แผ่นทำนมสาวปิดเกล็ดกรวย ฉีกกว้าง ½ นิ้ว จำนวน 4 เส้นตัวยอดบายศรี ฉีกกว้าง 5 นิ้ว จำนวน 2 แผ่นตัวลูก ฉีกกว้าง 2 ½ นิ้ว จำนวน 90 แผ่นผ้านุ่ง ฉีกกว้าง 2 ½ นิ้ว จำนวน 80 แผ่นตัวบายศรีพญานาค ฉีกกว้าง 2 ½ นิ้ว จำนวน 80 แผ่น

1.การม้วนกรวยนำใบตอง 2 แผ่นที่ฉีกไว้มาประกบกันให้ทางปลายอ่อนทั้ง 2 แผ่นสลับกัน แล้วม้วนให้เป็นกรวย ให้ปลายอ่อนอยู่ข้างนอก ตัดปากกรวยให้เรียบ ความสูงจากยอดประมาณ 10 นิ้ว เส้นผ่านศูนย์กลาง 6 นิ้ว

2.การพับผ้านุ่งมีทั้งหมด 80 แผ่น พับผ้านุ่งโดยพับริมทั้ง 2 ข้าง ให้ชิดกับยอดแหลม นำผ้านุ่งที่พับไว้มาห่อตัวบายศรี 3 นิ้ว โดยให้ยอดเท่ากันทั้ง 2 ข้าง

3.การเข้าตัวบายศรีมีทั้งหมด 10 ตัว โดยมือซ้ายจับริมบนตอนกลาง มือขวาม้วนทางด้านแข็งไว้ข้างใน ม้วนให้เรียวเล็กพอประมาณ

4. นำบายศรีทุกตัวล้างด้วยน้ำผสมน้ำมันมะกอกเพื่อให้ใบตองสีเขียวสด

5.การเตรียมพานบายศรีตัดแผ่นโฟมให้เป็นทรงกลมขนาดเท่ากับพานและขนาดเล็กลงเป็นชั้นๆ นิยมทำ 3 ชั้น 5 ชั้น ห่อด้วบตอง ใช้ไม้แหลมเสียบตรงกลางยึดติดกันเป็นชั้นๆ

6.วางกรวยบายศรีตรงกลางฐานชั้นแรกยึดด้วยเข็มหมุดหรือไม้กลัด ยอดบายศรีตกแต่งด้วยดอกไม้ เทียนยาว 1 คู่ เกล็ดกรวยใช้ดอกพุดเสียบ นำตัวบายศรี 5 ตัววางฐานชั้นที่สองหันตัวลูกออกข้างนอก ใช้ไม้แหลมแทงยึดตัวบายศรีกับฐาน นำตัวแมงดาวางสับหว่างบายศรีทั้ง 5 ตัวให้หางแมงดาหันขึ้น

รวบรวมข้อมูล นางภัคจิรา มูลศรี นักวิชาการวัฒนธรรมชำนาญการ