จังหวัดพะเยา เดิมเป็นส่วนหนึ่งของ จังหวัดเชียงราย ต่อมาเมื่อวันที่ ๒๘ สิงหาคม ๒๕๒๐ จึงได้รับการยกฐานะให้เป็น จังหวัดพะเยา ซึ่งถือเป็นจังหวัดที่ ๗๒ ของประเทศในวันที่ ๒๘ สิงหาคม ของทุกปี ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา พร้อมด้วยข้าราชการ พนักงาน พ่อค้า และประชาชน ร่วมกันทำบุญตักบาตรข้าวสารอาหารแห้งแก่พระสงฆ์ โดยการจัดงานจะเริ่มตั้งแต่เวลา ๐๖.๐๐ น.เป็นต้นไป เริ่มต้นด้วยการประกอบพิธีขึ้นท้าวทั้งสี่ การทำบุญตักบาตรข้าวสารอาหารแห้ง แด่พระสงฆ์จำนวนขึ้น ๔๙ รูป พิธีบวงสรวงศาลหลักเมือง ส่วนพิธีบวงสรวงเทพยาดาบูชาฤกษ์ และพิธีเจริญพระพุทธมนต์สืบชะตาเมืองพะเยา โดยจะประกอบพิธีพร้อมกัน ณ บริเวณถนนรอบศาลหลักเมือง โดยจะประกอบพิธีพร้อมกันทั้ง ๖ จุด ได้แก่ ศาลหลักเมืองพะเยา และบริเวณประตูเมืองเก่า ๕ ประตู ได้แก่ ประตูชัย ประตูกลอง ประตูเหล็ก ประตูปู่ยี่ และประตูปราสาท ดังนั้น ในวันที่ ๒๘ สิงหาคม ของทุกปี จึงเป็นวันครบรอบการจัดตั้งจังหวัดพะเยา จึงได้กำหนดจัดงานวันสถาปนาจังหวัดพะเยา ขึ้นในวันนี้