พิพิธภัณฑ์ภูพาน แอ่งสกลนคร รวบรวมประวัติความเป็นมาของบรรพบุรุษ รวมทั้งศิลปะวัฒนธรรม แหล่งประวัติศาสตร์ ตำนานการต่อสู้ ตลอดจนพระอริยสงฆ์ จนกลายเป็นแอ่งธรรมะเปิดให้นักท่องเที่ยว และประชาชนทั่วไป ตลอดจน นักเรียน นักศึกษา เข้าชมเมื่อเดือนเมษายน ๒๕๕๕ การก่อสร้างพิพิธภัณฑ์ภูพาน เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับท้องถิ่นจังหวัดสกลนคร จังหวัดในกลุ่มจังหวัดสนุก และภาคตะวันออกเฉียงเหนือโดยรวม เพื่อสร้างความภาคภูมิใจและแรงบันดาลใจในการสร้างสรรค์สิ่งดีงามเพื่อถิ่นฐานบ้านเกิด รวมถึงเป็นแหล่งท่องเที่ยวแห่งใหม่ของจังหวัดสกลนคร

ที่จะดึงดูดนักท่องเที่ยวที่เดินทางจากเส้นทางกลุ่มจังหวัดสนุก ให้แวะเข้ามาเที่ยวชมเพื่อรับทราบข้อมูลการท่องเที่ยวและถือเป็นการลิ้มลองประสบการณ์ท่องเที่ยวใหม่ๆ ผ่านจุดนิทรรศการที่นำเสนอผ่านสื่อที่หลากหลาย และมีลักษณะ interactiveจะได้พบบนเส้นทางก่อนจะเดินทางต่อไปยังกลุ่มจังหวัดสนุก (จังหวัดสกลนคร,จังหวัดนครพนมและ

จังหวัดมุกดหาร)และจังหวัดอื่นๆ อีกทั้งยังทำหน้าที่เป็นฐานกระจายนักท่องเที่ยวไปสู่แหล่งท่องเที่ยวโดยรอบจังหวัดสกลนคร เป็นพื้นที่หยุดพักที่ให้บริการต่างๆ ที่เป็นการส่งเสริมให้การเดินทางและท่องเที่ยวมีความปลอดภัยควบคู่ไปกับการพักผ่อนและเรียนรู้อย่างเพลิดเพลิน ตลอดจนการส่งเสริมเศรษฐกิจท้องถิ่นจากการขายสินค้าการให้บริการด้านต่างๆ

สำหรับพิพิธภัณฑ์ภูพานได้แบ่งโซนการเข้าชม ออกเป็นเก้าประเภท เช่น โซนที่หนึ่งโหมโรง โซนที่สองนิทรรศการ มหัศจรรย์ภูพาน โซนที่สาม ภูมินิเวศ ผู้คน ชุมชน ในป่าบุ่งป่าทาม โซนที่สี่ หนองหารกับการตั้งเมืองสกลนคร โซนที่ห้า คนสกลนคร โซนที่หก อาศิรวาทองค์ราชัน องค์ราชินี โซนที่เจ็ด นิทรรศการเทิดพระเกียรติฯ โซนที่แปด ดินแดนแห่งธรรมะ และ โซนที่เก้า ประติมากรรม ณ ลานกลางแจ้ง