วัดช้างตั้งอยู่ทางทิศใต้ของพระอุโบสถวัดมเหยงคณ์ ตำบลหันตรา อำเภอพระนครศรีอยุธยา จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

วัดช้างนี้ไม่ทราบประวัติของการก่อสร้าง แต่จากการขุดแต่งทำให้ทราบว่า เจดีย์ประธานของวัดช้างเดิมเคยเป็นเจดีย์ช้างล้อมมาก่อนเช่นเดียวกับเจดีย์ประธานวัดมเหยงคณ์

คติการสร้างเจดีย์ช้างล้อมหรือช้างค้ำ นิยมสร้างกันมากในศิลปะสุโขทัย ส่วนศิลปะอยุยาพบเพียง 2 แห่ง คือ ที่วัดมเหยงคณ์และที่วัดช้าง และยังมีการพบว่ามีการสร้างเจดีย์แบบสิงห์ล้อมอีก 2 แห่ง คือวัดธรรมิกราชและวัดแม่นางปลื้ม โดยเชื่อว่าเจดีย์ทั้ง 4 องค์นี้ น่าจะสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น

การสร้างเจดีย์ช้างล้อมในสมัยอยุธยานั้น น่าจะได้รับอิทธิพลมาจากสถาปัตยกรรมในสมัยสุโขทัย โดยปรากฏให้เห็นอยู่หลายแห่ง เช่น เจดีย์วัดช้างล้อมเมืองศรีสัชนาลัย วัดช้างล้อม วัดสรศักดิ์ วัดเจดีย์สี่ห้อง เมืองสุโขทัย และวัดช้างล้อมเมืองกำแพงเพชร

โบราณสถานวัดช้าง น่าจะเป็นโบราณสถานที่สำคัญคู่กับวัดมเหยงคณ์ ไม่มีประวัติการก่อสร้างของวัดช้าง แต่มีการบูรณปฏิสังขรณ์วัดมเหยงคณ์ ในการสร้างวัดช้างไม่ปรากฏหลักฐานใครเป็นผู้สร้าง จากขนาดของเจดีย์ประธานที่มีขนาดใหญ่แสดงให้เห็นว่า วัดช้างน่าจะมีความสำคัญพอๆ กับวัดมเหยงคณ์ ผู้สร้างวัดช้างน่าจะเป็นพระมหากษัตริย์เช่นเดียวกับวัดมเหยงคณ์

จากหลักฐานที่พบมีข้อสันนิษฐานเกี่ยวกับการก่อสร้างวัดช้าง ดังนี้

1.สมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) โปรดให้ช้างวัดช้างขึ้นมาพร้อมๆ กับวัดมเหยงคณ์เป็นวัดคู่กัน เพราะมีรูปแบบและแผนผังเหมือนกัน

2.สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ พระราชโอรสของสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 (เจ้าสามพระยา) ทรงสร้างวัดช้าง หรือหลังจากการก่อสร้างวัดมเหยงคณ์แล้ง 10-15 ปี ซึ่งถือว่าเป็นระยะเวลาที่ใกล้เคียงกัน แต่ไม่น่าจะสร้างขึ้นพร้อมกับวัดมเหยงคณ์ เพราะเมื่อสมเด็จพระบรมราชาธิราชที่ 2 ทรงสร้างวัดมเหยงคณ์ พระองค์ดำรงฐานะเป็นพระราชโอรส จึงไม่น่าที่สร้างเจดีย์ประธานวัดช้างให้ใหญ่กว่าเจดีย์ประธานของวัดมเหยงคณ์ที่พระราชบิดาของพระองค์ทรงสร้างขึ้น

ในสมัยสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ อิทธิพลแบบศิลปะสุโขทัยได่แพร่หลายลงมายังกรุงศรีอยุธยามากขึ้นกว่าแต่ก่อน พระสถูปอันเป็นหลักฐานของพระอารามก็มักจะสร้างเป็นเจดีย์ทรงลังกาเช่น เจดีย์ 3 องค์ ในวัดพระศรีสรรเพชญ์ จะเห็นได้ว่าเจดีย์ประธานวัดช้างมีขนาดใกล้เคียง กับเจดีย์ 3 องค์ของวัดพระศรีสรรเพชญ์ จึงเป็นไปได้ว่า วัดช้างนี้อาจจะสร้างขึ้นภายหลังจากสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถเสด็จสวรรคตแล้ว

โดย...วัฒนธรรมอำเภอพระนครศรีอยุธยา

สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดพระนครศรีอยุธยา