วัดนครโกษา (Wat Nakhon Kosa ; The Temple of Ruin) อายุ ประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๗ ที่อยู่แหล่งที่ตั้ง ที่ตั้ง อยู่ที่ตำบลท่าหิน อำเภอเมืองลพบุรี จังหวัดลพบุรี อยู่ทางตอนเหนือของสถานีรถไฟลพบุรี ด้านตะวันออกใกล้กับศาลพระกาฬ สถานภาพของสถานที่ ซากโบราณสถาน ความสำคัญในอดีต สภาพทางภูมิศาสตร์ สภาพทางเศรษฐกิจสังคม ลักษณะเด่นทางวัฒนธรรม เป็นโบราณสถานที่สำคัญที่มีลักษณะการก่อสร้างหลายยุคหลายสมัย และได้มีการค้นพบหลักฐานโบราณวัตถุที่สำคัญหลายอย่างที่มีคุณค่า ประวัติความเป็นมา โบราณสถานวัดนครโกษา เป็นศาสนสถานที่สร้างซ้อนทับกันหลายสมัย กล่าวคือ เจดีย์องค์ใหญ่สร้างสมัยสมัยทวารวดี ปรางค์สร้างสมัยลพบุรีประมาณปลายพุทธศตวรรษที่ ๑๗ ส่วนพระอุโบสถ วิหาร และปรางค์อีกองค์หนึ่งสร้างในสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยดำเนินการก่อสร้างและบูรณะซ่อมแซมครั้งใหญ่ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช สันนิษฐานว่าเจ้าพระยาโกษาธิบดี(เหล็ก ) เป็นแม่งานดำเนินการในครั้งนั้น จึงได้ชื่อว่า“วัดนครโกษา” ในปี พ.ศ. ๒๕๒๙-๒๕๓๐ กรมศิลปากรทำการขุดแต่งที่ฐานเจดีย์องค์ใหญ่ ได้พบประติมากรรมในสมัยทวารวดี เช่น พระพุทธรูป รูปบุคคล ยักษ์ ลวดลายประกอบสถาปัตยกรรม และพระพิมพ์ดินเผา แต่พระพุทธรูปปูนปั้นแบบอู่ทอง บนปรางค์นั้นคงสร้างเพิ่มเติมขึ้นภายหลัง ได้พบเทวรูปหินขนาดใหญ่แบบลพบุรี ซึ่งมีร่องรอยดัดแปลงเป็นพระพุทธรูป 2 องค์ และได้รวบรวมเก็บรักษาไว้ในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สมเด็จพระนารายณ์ วัดนครโกษา ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานสำคัญสำหรับชาติ เมื่อวันที่ ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๗๘