พระธาตุดอยจุก อยู่หมู่ 13 ตำบลดงเจน อำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา เป็นพระธาตุเก่าแก่

คู่บ้านอำเภอภูกามยาว จังหวัดพะเยา ซึ่งเป็นที่เคารพสักการะของประชาชนในอำเภอภูกามยาว

และอำเภอใกล้เคียง โดยมีประวัติความเป็นมาดังนี้

ตำนานพระธาตุดอยจุก

โบราณาจารย์กล่าวไว้ว่า สมัยหนึ่ง สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า

แห่งเราทั้งหลาย ได้เสด็จเลาะตามสันดอยล่องมาทางทิศใต้พระองค์ก็มาจุกอยู่จ๋อมดอย ลูกหนึ่ง

ในสมัยนั้นพระอานนท์เถรเจ้าได้ไหว้ทูลถามว่า“ฐานะที่นี้ก็เป็นที่เกลี้ยงดีแลหันงาม

จะสมควรหมายศาสนาไว้ที่นี้ หรือไม่พระเจ้าข้า” พระพุทธองค์ผู้จอมธรรม ตรัสว่า

“ดูกรอานนท์ดอยนี้จะหาถ้ำเป็นที่เก็บเกศาธาตุไว้ก็บ่มีจะไว้ประทับรอยพระบาท

ก็ซ้ำบ่มีก้อนหินอันถาวรย้ำไว้ เท่าว่าต่อไปปายหน้าหลังจากตัวตถาคตเองดับขันธ์ไปแล้ว

เมื่อศาสดาของเราดากึ่งข้องเข้ามา จักมีบุคคลาใหญ่น้อยหลายหลากมาร่วมกันสร้าง

พระเจดีย์ขึ้นหมายศาสนาไว้ที่นี้ บุคคลผู้ที่มาสร้างพระเจดีย์ขึ้นที่นี้บุคคลผู้นั้น

จะได้ความอยู่เย็นเป็นสุข เสมอเหมือนตัวตถาคตได้มาจุกอยู่สำราญ อยู่ที่นี้แล”

เพราะการเสด็จมาหยุดประทับ ณ ดอยแห่งนี้ ขององค์สมเด็จพระบรมศาสดา

สัมมาสัมพุทธเจ้าประชาชนทั้งหลายจึงเรียกดอยแห่งนี้ว่า ดอยจุก หรือ ดอยหยุด

ตราบจนทุกวันนี้วัดพระธาตุดอยจุกเป็นวัดที่เก่าแก่วัดหนึ่งเป็นโบราณสถาน

ที่สำคัญแห่งหนึ่งของจังหวัดพะเยาตามที่ได้กล่าวในประวัติและตำนานแล้ว

และในช่วงหนึ่งได้ร้างไป ด้วยสาเหตุใดไม่ปรากฏหลักฐานต่อมาเมื่อประมาณ

ก่อนเข้าพรรษาปี พ.ศ. 2535 ได้มีคณะพุทธศาสนิกชนชาวบ้านกว้านและ

พุทธศาสนิกชนในบริเวณใกล้เคียงได้ร่วมกันพัฒนาและได้สร้างถนนขึ้นเพื่อ

ทำความสะดวกในการขึ้นไปประกอบกิจกรรมต่างๆ พร้อมกันนี้ได้อาราธนา

พระภิกษุขึ้นจำพรรษา และสร้างเสนาสนะถวายแก่พระภิกษุที่จำพรรษาอยู่ที่นี้ด้วย