ตุงกฐิน

ตุงกฐิน บางแห่งเรียกตุงผ้า ตุงชนิดนี้มีหลายประเภทแล้วแต่รูปภาพที่ปรากฏบนผืนตุง เช่น รูปนางเงือก รูปตะขาบ รูปจระเข้ เป็นต้น สาเหตุที่เรียกตุงกฐิน เนื่องมาจากตุงชนิดนี้ใช้ปักหน้าวัดในประเพณีทอดผ้ากฐินเท่านั้น

ลักษณะของตุงกฐินที่พบโดยทั่วไปจะคล้าย ๆ กัน โดยเฉพาะรูปที่ปรากฏบนผืนตุงจะเหมือนกันหมด มีขนาดรูปร่างเท่ากัน รูปแบบซ้ำ ๆ กัน การใช้สีก็เหมือนกัน อาจจะเป็นด้วยว่าสมัยใหม่ที่มีการพิมพ์ภาพทำได้ง่ายจากต้นแบบเดียวกัน สามารถนำมาพิมพ์ซ้ำ ๆ กัน ให้เกิดภาพตามต้นแบบนั้นได้อย่างมากมาย และเพื่อผลิตออกส่งขายไปทั่วประเทศ ตุงกฐินของชาวล้านนาปัจจุบัน จึงมีลักษณะเป็นแบบเดียวกันกับธงกฐินของทางภาคกลางและทั่วประเทศ

ตุงกฐินของชาวล้านนาแบบเก่าที่พบเห็นตามวัดที่ยังคงหลงเหลืออยู่นั้น ส่วนมากจะใช้ผ้าฝ้ายทอมือ มีรูปร่างทั้งสามเหลี่ยมและสี่เหลี่ยมผืนผ้า ใช้สีเขียนหรือวาดและตกแต่งด้วยลวดลายกระดาษเงิน-ทอง หรือใช้ตุงพญายอประดับตกแต่งที่ชายตุง บางท้องถิ่นนำเอาเม็ดเดือยหรือใบลานมาประดับตกแต่ง ก็ถือว่าเป็นเอกลักษณะท้องถิ่นเฉพาะตนตามภูมิปัญญาของแต่ละคน

ตุงกฐินใช้ปักบริเวณหน้าวัด เพื่อเป็นสัญลักษณ์แสดงว่า วัดนั้น มีการทอดกฐินหรือมีการจองกฐินไว้แล้ว ผู้อื่นจะมาทอดซ้ำมิได้ นอกจากนั้น ยังใช้เป็นตุงแห่นำขบวนกฐินไปทอดยังวัดที่จองเอาไว้ ตามคติความเชื่อดั้งเดิมที่เกี่ยวข้องกับตำนานคติธรรมทางพระพุทธศาสนา ที่มีความหมายในเชิงปรัชญามากกว่าความสวยงามแฝงไว้ด้วยภูมิปัญญาของบรรพชนสั่งสอนลูกหลานไว้สืบต่อกันมา