พิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุเสด็จจัดขึ้นสืบเนื่องจาก วัดพระธาตุเสด็จ เป็นวัดที่สำคัญของเมืองลำปาง นับแต่อดีตจึงได้รับการอุปถัมภ์จากเจ้านาย ราชสกุลเจ้าหลวงเมืองลำปาง พระเถระสำคัญ ตลอดจนคหบดีและชาวเมืองลำปาง คอยบำรุงอุปถัมภ์ก่อสร้าง ศาสนสถาน ทำบุญถวายสิ่งของต่างๆ ไว้กับวัดอยู่ไม่ขาด วัดพระธาตุเสด็จ จึงมีศาสนสถานและโบราณวัตถุสำคัญจำนวนมาก อาทิ องค์พระธาตุเสด็จ วิหารโคมคำ (วิหารพระพุทธ) วิหารจามเทวี หลวงพ่อพระธาตุเสด็จในวิหารพระพุทธ พระพุทธรูปสำริดปางลีลาศิลปะสุโขทัยในวิหารหลวง พระเชียงแสนศากยมุนีในวิหารจามเทวี พระเจ้าฝนแสนห่าแก้วโคมคำ พระแก้วหยก จองเบิก เครื่องสูง พระบฏ อาสนะ หีบธรรม ขันโตก แหย่งช้าง (กูบช้าง) พระเจ้าไม้ (พระพุทธรูปไม้) ฯลฯ รวมถึงข้างของเครื่องใช้ที่บรรดาศรัทธาวัดพระธาตุเสด็จถวายให้แก่วัดเป็นพุทธบูชามาแต่โบราณกาล จนกระทั่งเมื่อปี

พ.ศ. 2553 มหาลัยธรรมศาสตร์ ได้เข้ามาสำรวจและเล็งเห็นศักยภาพของวัดและชุมชนในเรื่องงานอนุรักษ์และงานพิพิธภัณฑ์ จึงเป็นที่มาของ โครงการจัดตั้งพิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุเสด็จ ที่มีทั้งการรวบรวมและขึ้นทะเบียนโบราณวัตถุที่สำคัญของวัด การแปลจารึกอักษรธรรมล้านนาที่ฐานพระพุทธรูป รวมถึงการให้ความรู้แก่ชาวบ้านในเรื่องงานอนุรักษ์และพิพิธภัณฑ์ ที่สำคัญ คือ การก่อสร้างห้องจัดแสดงด้วยการปรับปรุงศาลาบาตร ด้านทิศตะวันตกเฉียงใต้ของวัดติดกับวิหารโคมคำ

สิ่งที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุเสด็จสามารถจำแนกได้เป็นวัตถุสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับพุทธศาสนา อาทิ พระเจ้าไม้ (พระพุทธรูปไม้) พระเจ้าไม้บุเงิน ปั๊บสา ใบลาน หีบธรรม แผงพระไม้ เครื่องสูง วัตถุสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับวิถีชีวิต พิธีกรรม เช่น เชี่ยนหมาก ขันเงิน ขันนาก อูบข้าว ขันโตก ภาชนะเครื่องแก้ว สังข์ขอฝนฯลฯ รวมถึงวัตถุสิ่งของที่เกี่ยวข้องกับองค์พระธาตุ เช่น ยอดฉัตรองค์พระธาตุ แผ่นจังโกเก่าที่จารึกชื่อศรัทธาวัด โยมอุปัฏฐากตั้งแต่ครั้นสมัยเจ้าหอคำดวงทิพย์ เจ้าหลวงลำปาง ในยุคต้นรัตนโกสินทร์ แผ่นจังโกดุนลายนักษัตร (ตัวเปิ้ง) ก้อนทองจังโกโบราณ ตะปูพระธาตุฯลฯ นอกจากนี้ พิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุเสด็จยังมีส่วนจัดแสดง วัตถุสิ่งของชิ้นใหญ่ซึ่งเป็นของสำคัญของวัดเช่นกัน อาทิ จองเบิก/อาสนาเบิก เครื่องสูง ช่อฟ้าดินเผาโบราณ ปราสาทเฟื้องดินเผา โดยโบราณวัตถุเหล่านี้นับเป็นของ “ชิ้นเอก”ในศิลปะล้านนา

พิพิธภัณฑ์วัดพระธาตุเสด็จเปิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 20 กันยายน 2555 เปิดทุกวัน วันจันทร์ –ศุกร์ เวลา 10.00 –16.00 น. วันเสาร์-อาทิตย์ เวลา 09.00 –17.00 น. เจ้าหน้าที่คนในชุมชน คือ นางสมจิตร กาวิยะ โทรศัพท์ 086 9146132