หมาน้อยเป็นชื่อเรียกของใบไม้ชนิดหนึ่ง ที่เป็นเถา มีลักษณะคล้ายกับใบย่านาง ซึ่งถ้าลองเอามาเทียบกับใบย่านางแล้วอาจจะแยกไม่ออกระหว่างใบย่านางกับใบหมาน้อย ลักษณะของใบจะคล้ายกับรูปหัวใจ และส่วนของใบกับเถาของมันจะมีขนเล็กน้อย ซึ่งสังเกตได้ง่าย มองด้วยตาเปล่าก็ดูออก แต่คนอีสานนั้นแยกออกได้แน่นอน ลาบหมาน้อยถือเป็นอาหารอีสานแท้ๆ ที่มักจะหากินได้ยาก ต้องเดินทางเข้าไปยังถิ่นอีสานเท่านั้นจึงจะกินกัน แต่ตอนนี้ก็เริ่มพัฒนามากขึ้น มีขายตามร้านอาหารอีสานมากขึ้นต่อเนื่อง เมนูเด็ดๆใหม่ของอีสานเริ่มเป็นที่รู้จักและน่าลองมากขึ้น รวมถึงเมนูอย่าง ลาบหมาน้อย ด้วยเช่นเดียวกัน ชื่อเมนูอาจจะไม่น่าฟัง แต่รับรองว่าอร่อยได้ใจ

“ก่อนอื่นขอบอกก่อนเลยว่าใบหมาน้อยที่มีลักษณะคล้ายคลึงกับใบย่านางนั้น เป็นพืชที่มีประโยชน์กับร่างกายไม่แพ้กับใบย่านางเลย เพราะใบหมาน้อยเป็นพืชที่มีฤทธิ์เย็น ช่วยแก้ไข้ แก้ร้อนในได้ ช่วยลดน้ำตาลในเลือด และช่วยลดไขมัน แถมยังมีใยอาหารแบบเต็มๆ ในตอนนี้เริ่มมีการปลูกขายกันแล้ว เพราะนอกจากส่วนของใบที่มีประโยชน์ ต้นหมาน้อย และเครือหมาน้อยก็นำไปใช้ประโยชน์ได้เช่นเดียวกัน ใช้เป็นยาแก้สารพัดโรค”

วิธีการทำลาบหมาน้อย

วิธีการทำลาบจากหมาน้อยอาหารตามภูมิปัญญาดั้งเดิมของท้องถิ่นในภาคอีสานนั้นมีดังนี้

๑. เลือกใบหมาน้อยที่แก่เต็มที่ ประมาณ ๑๕- ๒๐ ใบ และใบย่านาง ๔-๕ ใบ มาล้างให้สะอาด แล้วคั้นหรือขยี้กับน้ำสะอาดเพื่อความปลอดภัยใช้น้ำต้มสุก ประมาณ ๑ ถ้วย ขณะที่คั้นใบ น้ำคั้นจะมีลักษณะเป็นเมือกข้น คั้นจนเมือกออกจากใบหมดแล้ว กรองเอากากใบออก

ใบหมาน้อยเตรียมขยี้กับน้ำสะอาดขยี้จนกว่าหมดเมือก มองเห็นก้างใบน้ำคั้นใบหมาน้อย พยายามนำกากออกให้ได้มากเท่าที่จะทำได้

๒. ต้มปลาเพื่อทำป่นปลา ซึ่งอาจจะใช้ปลาช่อน ปลาหมอ หรือปลาดุกก็ได้ ปรุงน้ำต้มด้วยน้ำปลาร้า และเกลือ ต้มจนปลาสุกดี

ต้มปลาเตรียมทำป่นปลา

๓. คั่วพริกสดให้สุกหอม

๔. การทำป่นปลา โดยนำพริกที่คั่วมาโขลกให้แตกแต่ไม่ต้องละเอียด แล้วจึงแกะเนื้อปลาต้มลงไปโขลกรวมกันให้ละเอียด จากนั้นเทน้ำที่ใช้ต้มปลาลงไปและคนให้เข้ากันดี จากนั้นใส่พริกป่นและข้าวคั่ว ปรุงรสชาติให้ออกรสเค็มนิดหน่อยด้วยน้ำปลาหรือเกลือ เมื่อนำรวมกับน้ำคั้นหมาน้อยก็จะได้รสชาติพอดี

ป่นปลาใส่พริกป่นและข้าวคั่วไปรวมกับป่นปลา

๕. เตรียมหัวหอม สะระแหน่ มะเขือขื่น ถั่วฝักยาวซอย ข้าวคั่วและพริกป่น

หัวหอม สะระแหน่ มะเขือขื่น ถั่วฝักยาว หั่นซอย

๖. นำป่นปลามาเทรวมกับน้ำคั้นใบหมาน้อย แล้วคนให้เข้ากัน

เทป่นปลารวมกับน้ำคั้นใบหมาน้อยคนส่วนผสมให้เข้ากัน

๗. ใส่หัวหอม สะระแหน่ มะเขือขื่น ถั่วฝักยาวซอย ลงไปผสมรวมกับใบคั้นหมาน้อย และคนให้เข้ากัน ชิมและปรุงรสให้พอดีตามต้องการ เพียงเท่านี้ก็ได้ลาบหมาน้อยแล้ว

ใส่ผักต่าง ๆ ลงไปในลาบหมาน้อยลาบหมาน้อย พร้อมรับประทาน

การรับประทานลาบหมาน้อยสามารถรับประทานได้ทั้งในขณะยังไม่แข็งตัวและแข็งตัว หากชอบแบบที่แข็งตัวแล้ว เมื่อปรุงเสร็จทิ้งไว้ประมาณ ๑๕-๒๐ นาที ลาบหมาน้อยจึงจะแข็งตัวและแยกออกจากน้ำ สามารถรับประทานเป็นกับข้าว หรืออาหารว่างก็ได้

ลาบหมาน้อยเมื่อทิ้งไว้ ๑๕-๒๐ นาที จะแข็งตัว

ลาบหมาน้อยเป็นอาหารประจำถิ่นอีสานแท้ๆ ซึ่งเมื่อทำเสร็จแล้ว ขอบอกเลยว่า กินกับข้าวเหนียวอร่อยมาก ซึ่งเมื่อก่อนอาจจะหากินได้ยาก แต่ในตอนนี้ ใบหมาน้อย มีให้กินได้ทั่วไปแล้วตามบ้านคน เพราะหลายบ้านก็ปลูกเอาไว้ เพราะมันนำมาปรุงอาหารได้แถมยังมีประโยชน์มากมาย สำหรับบางท้องถิ่นถ้าจะเรียกว่าลาบหมาน้อยอาจจะดูน่ากลัว มันเลยถูกเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า“ลาบเทา”ได้กินลาบหมาน้อยแต่ละครั้ง ก็เท่ากับว่าได้เข้าไปสัมผัสความเป็นอีสานแท้ๆ ได้ความรู้สึกของอาหารป่าแบบเต็มร้อย ลองคิดเล่นๆว่าถ้าต้องอยู่ในป่าแล้วมีอาหารอย่างเมนูลาบหมาน้อยก็คงจะฟินไม่น้อย ได้ความรู้สึกถึงธรรมชาติป่าเขาลำเนาไพรด้วยเมนูอาหารเพียงเมนูเดียว คนอีสานที่ได้กินก็คงจะคิดถึงบ้านเกิด เมนู“ลาบหมาน้อย”อาหารอีสานแท้ๆที่อยากให้คุณได้ลอง