พ่อขุนงำเมืองเป็นเจ้าเมืองปกครองเมืองพะเยา อันดับที่ ๙ ประสูติเมื่อปี พ.ศ. ๑๗๘๑ เป็นโอรสของพ่อขุนมิ่งเมือง พระมารดาไม่ปรากฏชื่อ ได้เรียนวิทยาการจากสำนักพระฤษีสุกทันตะ เมืองละโว้ (ลพบุรี) ร่วมกับพญามังราย เมืองเชียงราย และพ่อขุนรามคำแหง เมืองสุโขทัย ปี พ.ศ. ๑๘๐๑ ขึ้นครองราชย์แทนพระบิดา โดยยึดหลักธรรมการปกครองอยู่ ๒ อย่างคือ อปริหานิยธรรมและประเวณีธรรม จนบ้านเมืองร่มเย็นเป็นสุข

- ปี พ.ศ. ๑๘๓๙ ได้ร่วมกับ พญามังราย และพ่อขุนรามคำแหง สร้างเมืองเชียงใหม่ เสร็จแล้วกลับมาครองเมืองพะเยาจนถึงปี พ.ศ. ๑๘๔๑ ถึงแก่พิราลัยมีพระชนมายุ ๖๐ พรรษา

- วันที่ ๒๘ สิงหาคม ๒๕๒๐ อำเภอเมืองพะเยา ได้รับการยกฐานะเป็นจังหวัดพะเยา

- คณะสงฆ์ ราชการ และประชาชนจึงร่วมกันสร้างพระอนุสาวรีย์ “พ่อขุนงำเมือง” ขึ้นที่ริมกว๊านพะเยา โดยเริ่มวันที่ ๑๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๒๕ ผศ. เรืองสุข อรุณเวช เป็นผู้ออกแบบ และสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช วัดบวรนิเวศวิหารฯ เป็นองค์วางศิลาฤกษ์

- วันที่ ๒๐ กุมภาพันธ์ ๒๕๒๗ พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (เมื่อครั้งทรงดำรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร) เสด็จเททองที่วัดบวรนิเวศวิหารฯ กรุงเทพมหานคร

- วันที่ ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๒๗ ได้อัญเชิญพระอนุสาวรีย์จากกรุงเทพฯ ไปตั้งที่สถานีประมงน้ำจืดจังหวัดพะเยา แล้วจัดขบวนแห่โดยข้าราชการ พ่อค้า ประชาชนนักเรียน นักศึกษา นำโดย นายสุดจิตร คอวณิช เป็นผู้ว่าราชการจังหวัด ไปตั้งที่ฐานแท่นริมกว๊านพะเยา และเกิดปรากฏการณ์พระอาทิตย์ทรงกลดขณะเริ่มเคลื่อนขบวนแห่

- วันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๒๘ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว (เมื่อครั้งทรงดำรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร)เสด็จพระราชดำเนินแทนพระองค์ ทรงเปิดอนุสาวรีย์พ่อขุนงำเมือง ณ บริเวณสวนสาธารณะเทศบาลเมืองพะเยา หน้ากว๊านพะเยา อำเภอเมืองพะเยา จังหวัดพะเยา

- วันที่ ๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๓๐ สมเด็จพระเจ้าน้องนางเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี กรมพระศรีสวางควัฒน วรขัตติยราชนารี (เมื่อครั้งทรงดำรงพระราชอิสริยยศ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์อัครราชกุมารี) ทรงทำพิธีบวงสรวงพ่อขุนงำเมืองเป็นครั้งแรก และถือเป็นวันบวงสรวงพ่อขุนงำเมืองเป็นประเพณีทุกปี

หน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ประชาชนในพื้นที่จังหวัดพะเยา ได้ร่วมมือกันจัดงานประเพณีบวงสรวงพ่อขุนงำเมือง ในวันที่ ๔ - ๕ มีนาคม ของทุกปี เพื่อเป็นการเทิดพระเกียรติพ่อขุนงำเมือง กษัตริย์ผู้ปกครองอาณาจักรพะเยา เจ้าเมืองพะเยา องค์ที่ ๙ (พ.ศ. ๑๗๘๑ -๑๘๓๙) ผู้ทรงสถาปนาอาณาจักรภูกามยาวให้เจริญรุ่งเรืองจนถึงปัจจุบัน และร่วมกันสักการะดวงพระวิญญาณของพ่อขุนงำเมือง ให้สถิตคู่เมืองพะเยา ประทานสุขสวัสดิ์แก่ประชาชนชาวพะเยา และส่งเสริมวัฒนธรรม ประเพณีที่สำคัญของจังหวัดและประชาสัมพันธ์การท่องเที่ยวของจังหวัดพะเยา ให้จังหวัดพะเยาเป็นที่รู้จักแก่นักท่องเที่ยวและผู้ที่สนใจอย่างแพร่หลายรวมถึงการกระตุ้นเศรษฐกิจด้านการท่องเที่ยว