ประเพณี“ขึ่มสึ ขึ่มมี้ อ่า เผ่ว” (Qumq shuivq qumq mil aq poeq)ชนไข่แดง

เมษายน ตรงกับเดือนอ่าข่า “ขึ่มสึ บาลา” (Qumq shuivq ba la) ชาติพันธุ์ อ่าข่า บ้านแสนใจพัฒนา ตำบลแม่สลองใน อำเภอแม่ฟ้าหลวง มีการประกอบประเพณี “ขึ่มสึ ขึ่มมี้ อ่าเผ่ว” (Qumq shuivq qumq mil aq poeq) ซึ่งแปลคำหมายได้ คือ “ขึ่มสึ” (Qum shuivq) แปลว่า ปีใหม่ “ขึ่มมี้” (Qumq mil) แปลว่า คืนของปีเก่า “อ่าเผ่ว” (aq poeq) หมายถึง บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ ซึ่งหากนำมาตีความแล้ว หมายถึง ประเพณี การส่งท้ายปีเก่า ต้อนรับปีใหม่ หรือ ต้อนรับฤดูกาลใหม่ หรือพูดสั้นๆ ว่า ประเพณีปีใหม่ชนไข่ ประเพณีชนไข่ ประกอบขึ้นเป็นเวลา 5 วัน

วันที่ 1พิธีเรียกว่า“ขึ่มเอ้ว อ่าเผ่ว” (Qumq oel aq poeq)

วันนี้ประกอบพิธีกรรมเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ในครอบครัวตนเอง ช่วงเช้า สตรีแต่ละบ้าน จะเดินทางไปตักน้ำบริสุทธิ์ เรียกว่า“อี้จุ อี้ส้อ ล้อเขาะเพื่อนำมาใช้ประกอบพิธี และเมื่อถึงช่วงเที่ยงวัน เริ่มหุงข้าวเหนียวเพื่อประกอบพิธีกรรม ซึ่งการประกอบพิธีในวันแรกนี้ จะเซ่นไหว้ โดยใช้ ข้าวปุก น้ำชา และข้าวบริสุทธิ์ เท่านั้น ตอนเที่ยงวัน เป็นอันเสร็จพิธีวันแรก

วันที่ 2 พิธี“ขึ่มสึ อ่าเผ่ว”(Qumq shuivq aq poeq)

วันนี้ประกอบพิธีกรรมตั้งแต่เช้าตรู่ ตอนไก่ขัน ซึ่งการประกอบพิธีกรรม มีการใช้ไก่เซ่นไหว้ ประกอบที่ในบ้านและพิธีระเบียง ด้านนอกของครอบครัว โดยการแกะไข่ ซึ่งวันนี้ จะมีการย้อมสีใข่ไก่สีแดง ให้เด็กและจักสานทำตะกร้า เพื่อใส่ใข่ ให้เด็กเล่นช่วงประเพณีนี้

วันที่3วันอยู่กรรม(หยุด) “ขึ่มสึเจ่ลอง-เออ” (Qumq shuivq jeq lah-eu)

คือการอยู่กรรมต้อนรับฟ้าใหม่ที่จะมีฝนตกลงมาเป็นครั้งแรกในประเพณีนี้

วันที่4พิธี“ขึ่มมี้ อ่าเผ่ว” (Qumq mil aq poeq )

-เป็นการประกอบพิธีกรรมเซ่นไหว้บรรพบุรุษ ซึ่งจะมีการประกอบพิธีกรรมเซ่นไหว้ โดยใช้ไก่ ช่วงเที่ยงวัน โดยการตำข้าวปุก และทำพิธีกรรมเซ่นไหว้ในครอบครัว ทุกหลังคา

วันที่5พิธี“ขึ่มมี้ เจ่วหละ หยะ-เออ” (Qumq mil Dzoeq lavq yavq -eu)

วันนี้เป็นวันสุดท้าย ผู้นำวัฒนธรรมจะมีการทำพิธีเซ่นไหว้ครู มีการฆ่าหมู เลี้ยงแขก กลุ่มที่เป็นหมอสวด กลุ่มช่างตีเหล็ก ทำพิธีเรียกบูชาเซ่นไหว้ตำแหน่งของตน และเมื่อตกตอนหัวค่ำ หลังกินอาหารเย็นเสร็จแล้ว ทำการเก็บอุปกรณ์เครื่องเซ่นไหว้ เรียกว่า “อ่าเผ่ว ล้อก่อง อุ๊” (Aq poeq lawl gahq uv) ถือว่าเสร็จพิธีกรรม