วัดพระคงฤาษี (วัดอาพัทธาราม)ตั้งอยู่เลขที่ 71 ถนนพระคงฤาษี ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ที่ดินวัดมีเนื้อที่ 2 ไร่ 1 งาน 2 1/2 ตารางวา หนังสือแสดงกรรมสิทธิ์ที่ดิน คือ 2750 เลขที่ 28 อาณาเขตทิศเหนือประมาณ 30 เมตร จดซอยพระคงฤาษี ทิศใต้ประมาณ 30 เมตร ทิศตะวันออกประมาณ 60 เมตร ทิศตะวันตกประมาณ 60 เมตร
ในตำนานจามเทวีวงศ์ ด้กล่าวว้ว่าในราวปีประมาณ พ.ศ. 1200 เศษ ในครั้งนั้นเมืองลำพูน เรียกว่า "เวียงหริภุญชัยนคร" ทางตำนานได้กล่าวว่าสมัยมีฤาษีอยู่สองตนมีนามว่า วาสุเทพฤาษี ,สุกกทัตฤาษี ซึ่งเป็นสหายกันได้กล่าวปรึกษากันที่จะสร้างเมืองขึ้นโดยด้เลือกสถานที่ริมฝั่งตะวันตกของแม่น้ำกวงเมื่อสร้่งเสร็จเรียบร้อยแล้วยังม่มีผู้ที่จะปกครองเมืองฤาษีทั้งสองจึงได้ตกลงกันให้ไปอัญเชิญพระนางจามเทวีราชธิดาของพระเจ้าลพราชแห่งเมืองรามบุระ (นครละโว้) หรือเมืองลพบุรีในปัจจุบัน
พระวาสุเทพฤาษี และสุกกทัต,พร้อมประชาชนพลเมือง จึงด้พร้อมใจกัน จัดให้มีพิธีราชภิเษก พระนางจามเทวีเป็นองค์ปฐมกษัตริย์เสวยราชในเมืองลำพูน จึงได้ชื่อว่า "หริภุญชัยนคร เมื่อพระนางได้เสวยราชสมบัติเป็นกษัตริย์แล้วได้ทรงโปรดและชักชวนเหล่าอาณาราษฎร์ให้สร้างพระอารามน้อยใหญ่ ไว้ถึง 2000 วัด และด้สร้างมหาวิหารประจำทิศต่าง ๆ ของเมืองมี 5 วัดด้วยกันคือ วัดอาพัทธาราม(วัดพระคงฤาษี),วัดมหาลดาราม(วัดประตูลี้) ,วัดมหาวราราม (วัดมหาวัน),วัดอรัญญิกรัมมาราม(วัดดอนแก้ว),วัดมูลการาม(วัดมณียราม)
วัดพระคงฤาษีถือเป็นวัดหนึ่งที่มีความสำคัญในเมืองลำพูน วัดพระคงฤษาีสร้างเมื่อปี พ.ศ. 1200 เศษมีอาคารเสนา สนะอุโบสถ ศาลาการเปรียญและกุฏิสงฆ์ ปูชนีย์วัตถุเจดีย์ 2 องค์ บรรจุพระคง (ดำ-แดง) ไว้ได้รับพระราชทานพันธสีมาเมื่อวันที่ 26 มีนาคม พ.ศ. 2513 การปกครองเจ้าอาวาสเท่าที่ทราบ นามมี 7 รูปคือ รูปที่1 คือ ครูบาคัมภีระ รูปที่ 2 คือครูบาแก้ว รูปที่3 คือ ครูบาเลา รูปที่ 4 คือพระใบฎีกาอ้าย ญาณรังษี รูปที่ 5 คือ พระอธิการบุญทา สุมังคโล รูปที่ 6 คือ พระอธิการพระอธิการทาสุโภ ปัจจุบัน พระสมุหือินแสง อัตตสันโต (ตั้งแต่พ.ศ. 2533)เป็นต้นมา