ลอบดักปลา - ลอบเป็นอุปกรณ์จับสัตว์น้ำชนิดหนึ่งทำด้วยไม้ไผ่ที่เหลาเป็นเส้นกลม ๆ ขนาดประมาณหนึ่งนิ้วมือยาวเท่า ๆ กันประมาณแปดสิบเซนติเมตรนำมาผูกเรียงต่อกันเป็นรูปทรงกระบอก ปลายด้านหนึ่งที่เรียกว่าตูดลอบปิดกั้นด้วยไม้กระดานแต่สามารถปิดเปิดได้ ปลายอีกด้านหนึ่งเรียกว่าปากลอบ ปากลอบจะมีไม้ไผ่ผูกติดปิดกั้นเปิดเป็นช่องกว้างประมาณสี่นิ้วยาวตลอดความกว้างของปากลอบ ปากลอบติดตั้งอุปกรณ์ชนิดหนึ่งที่เรียกว่า “งา” งาทำด้วยไม้ไผ่ที่ถูกเหลาเป็นเส้นกลม ๆ มีขนาดเล็กกว่าตัวลอบ ยาวประมาณห้านิ้วปลายด้านหนึ่งเหลาให้แหลมไม้ไผ่ปลายแหลมเหล่านี้ถูกถักด้วยหวายเชื่อมต่อกันเป็นสายยาวเท่าเส้นฝ่าศูนย์กลางของปากลอบสายหนึ่งผูกติดไว้ที่ปากลอบด้านขวาอีกสายหนึ่งด้านซ้ายส่วนอีกด้านหนึ่งที่เป็นปลายแหลมประสานกันไว้ในตัวลอบ ลอบขนาดใหญ่ภายในตัวลอบมีการสร้างงาสองถึงสามชั้น วิธีการใช้งานมีวิธีการดังนี้ - 1. นำเหยื่อเช่นปลาหรือหอยเน่าผูกไว้ในลอบด้านในเมื่อปลาได้กลิ่นอาหารพยายามหาทางเข้าไปในลอบโดยว่ายผ่านปากลอบแทรกตัวเข้าไปในระหว่างงาเข้าไปอยู่ในลอบโดยปลาจะแทรกตัวเข้าไปในงาชั้นที่หนึ่งสองและสามไปอยู่ที่ท้ายลอบปลาออกจากลอบไม่ได้เพราะมีงากั้นอยู่ ปลาจึงถูกขังไว้ในลอบ เมื่อชาวนามายกลอบขึ้นก็จะได้ปลา การนำลอบไปวางเพื่อดักปลาเรียกว่า “การวางลอบ” การยกลอบขึ้นมาเรียกว่า “การกู้ลอบ” การวางลอบชาวประมงจะให้ตูดลอบโผล่ขึ้นมาจากผิวน้ำเล็กน้อยเพื่อให้ปลาที่ถูกขังอยู่ในลอบโผล่ขึ้นมาหายใจ ปลาไม่ถึงแก่ความตายชาวประมงจึงได้ปลาเป็น ๆ มาขังไว้หรือจำหน่ายได้ราคาดีกว่าปลาที่ตายแล้ว หากตัวลอบจมมิดอยู่ในน้ำทั้งหมดปลาที่อยู่ในลอบไม่สามารถโผล่ขึ้นมาหายใจได้ ปลาจะถึงแก่ความตาย - 2. นำเฝือกมากั้นปิดทางน้ำไว้ตลอดความกว้างของลำน้ำนำลอบไปวางไว้ตรงช่องระหว่างเฝือกโดยหันปากลอบไปในทิศทางที่ปลาจะผ่านชาวประมงลงไปในน้ำเพื่อไล่ปลา ปลาจะหนีมายังเฝือกที่ปิดกั้นลำน้ำอยู่โดยปลาจะว่ายเลาะไปตามเฝือกเพื่อหาทางออกเพื่อให้พ้นจากการไล่ของชาวประมง เมื่อปลาว่ายเลาะเฝือกมาถึงปากลอบซึ่งเป็นช่องว่างปลาตกใจแทรกตัวผ่านงาเข้าไปในลอบ จากนั้นชาวประมงจะกู้ลอบขึ้นมาเปิดไม้กระดานที่ปิดอยู่ที่ตูดลอบนำปลาออก - 3. ลอบมีสองประเภทได้แก่ ลอบนอนและลอบยืน ลอบนอนเวลาใช้งานลอบจะถูกวางให้ความยาวของตัวลอบขนานไปตามพื้นคลอง โดยมีงาอยู่ตรงข้ามกับส่วนที่เป็นตูดลอบ ลอบอีกประเภทหนึ่งคือลอบยืน เวลาใช้งานลอบจะถูกตั้งขึ้นตัวลอบจะตั้งฉากกับพื้นคลองงาจะอยู่ด้านข้างของลอบ ลอบขนาดใหญ่ใช้สำหรับจับปลาที่มีขนาดใหญ่ทำด้วยไม้ไผ่ขนาดใหญ่ ลอบชนิดนี้ไม่สามารถจับปลาที่มีขนาดเล็กได้เพราะปลาขนาดเล็กจะลอดผ่านช่องว่างระหว่างไม้ไผ่ออกมาได้ ลอบขนาดเล็กตัวลอบมีช่องวางระหว่างเส้นไม้ไผ่ถี่กว่าใช้จับปลาตัวเล็ก ๆ แต่ปลาตัวใหญ่ไม่สามารถเข้ามาในลอบได้เพราะปากลอบมีขนาดเล็ก แหล่งอ้างอิงข้อมูล พิพิธภัณฑ์มีชีวิต ค่ายวิทยาศาสตร์พื้นบ้าน - จัดทำขึ้นเพื่องานด้านอนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมไทย โดย... พ.ต.อ.ไพฑูรย์ เพิ่มศิริวิศาล… หมู่ที่ 6 ต.ท่าไม้ อ.กระทุ่มแบน จ. สมุทรสาคร