ประเพณีตักบาตรเทโว ตำบลน้ำขุม อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย
เทโว ย่อมาจาก เทโวโรหนะ หมายถึง การหยั่งลงมาจากเทวโลกของพระพุทธองค์ ตามตำนานกล่าวว่า เมื่อพระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้แล้วได้เสด็จประกาศศาสนาตั้งแต่ตอนเหนือของลงมาถึงตอนล่างของประเทศอินเดีย และได้เสด็จไปกรุงกบิลพัสด์ซึ่งเป็นปิตุภูมิ ได้ทรงแสดงธรรมเทศนาโปรดพระบิดา พระมาตุจฉา พระนางพิมพา พระราหุล พระประยูรญาติทั้งหลาย และได้เสด็จไปยังสวรรค์ชั้นดุสิต เพื่อทรงแสดงพระธรรมเทศนาพระอภิธรรมแด่พุทธมารดา และปวงเทวดาทั้งหลายตลอดพรรษาจนถึง วันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 จึงเสด็จมายังโลกมนุษย์ ในวันที่เสด็จลงมานั้นประชาชนไปถวายการต้อนรับพระองค์เป็นจำนวนมาก การตักบาตรเทโว อำเภอศรีนครนั้น มีครั้งแรกในปี พ.ศ2502 ซึ่งนำแบบอย่างมาจากวัดไผ่ล้อม อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ นำมาจัดที่วัดน้ำขุม อำเภอศรีนคร การตักบาตรเทโวนี้จำเป็นจะต้องได้รับการร่วมมือกับชาวบ้านและทุกภาคส่วนอันได้แก่ การเตรียมอุปกรณ์ คือ บุษบก ศรีษะพระอินทร์ พระพรหม พระอิศวร ยมบาล และหัวสัตว์นรกต่างๆ เช่นเปรต สุนัข ลิง ฯลฯ ตลอดจนเครื่องแต่งกายนางฟ้า เทพบุตร เช่น ฉัตร ศรีษะเทพบุตร เสื้อผ้าของเทพบุตร ชฎาของนางฟ้า ฯลฯ งานเทโวกำหนดจัดในวันแรม 1 ค่ำเดือน 11 เริ่มตั้งขบวนตั้งแต่เวลา 08.00 น. เพื่อแห่ไปยังวัดน้ำขุม และงานเทโวดังกล่าวจะเป็นงานที่ช่วยสร้างความสามัคคีให้แก่ชาวบ้าน เป็นเครื่องควบคุมสังคมให้ลด ละ เลิก อบายมุข และให้การศึกษาในเรื่องของนรกและสวรรค์ได้เป็นอย่างดี

งานประเพณีตักบาตรเทโว ตำบลน้ำขุม ต้องอาศัยความร่วมมือจากชาวบ้านทุกหมู่บ้านในตำบลน้ำขุม โดยเฉพาะผู้ร่วมงานประเพณีในการจัดขบวน นางฟ้า เปรต พระอินทร์ พระพรหม และการตกแต่งรถร่วมขบวน นั้น ต้องใช้คนเป็นจำนวนมาก การเตรียมงานต้องทำหลังจากที่ชาวบ้านเสร็จจากภารกิจทางบ้านแล้ว เวลานานนับเดือน การจัดงานประเพณีตักบาตรเทโวในครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์ ดังนี้

1. เพื่อสร้างความรักความสามัคคีให้เกิดกับชาวบ้าน

2. เพื่อเป็นการให้ชาวลดเลิกอบายมุข

3. เพื่อเป็นการให้การศึกษาเรื่อง ผลของการทำบุญ และโทษของการสร้างบาป

4. เพื่อส่งเสริมให้มีแหล่งท่องเที่ยวในเทศกาลออกพรรษาของ อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย และมีการประกวดรถขบวนบุปผชาติ เป็น 2 ประเภท คือ ประเภทสวยงาม ประเภทความคิดสร้างสรรค์ มีรางวัล คือ ที่ 1 ที่ 2 ที่ 3 และชมเชย การจัดงาน กำหนดจัดงาน จำนวน 1 วัน การจัดงานสำเร็จลุล่วงไปด้วยดีได้นั้น เพราะได้รับการสนับสนุนอย่างดียิ่ง จากหน่วยงานหลายฝ่าย ดังนี้

1. องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำขุม

2. สำนักงานวัฒนธรรมอำเภอศรีนคร

3. สถานีตำรวจภูธรอำเภอศรีนคร

4.สถานศึกษาในเขตตำบลน้ำขุมทุกแห่ง

5. สภาวัฒนธรรมอำเภอศรีนคร

6. สภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุมและสภาวัฒนธรรมทุกตำบลในเขตอำเภอศรีนคร

7. กำนัน/ผู้ใหญ่บ้านตลอดจนชาวบ้านในตำบลน้ำขุม

ตั้งแต่นำแบบอย่างประเพณีตักบาตรเทโวมาจากวัดไผ่ล้อม อำเภอลับแล จังหวัดอุตรดิตถ์ การจัดงานประเพณีตักบาตรเทโวของวัดน้ำขุม ตำบลน้ำขุม อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย จะดำเนินการภายในวัดน้ำขุม ต่อมาได้มีการจัดขบวนรถที่ตบแต่งด้วยดอกไม้แห่กันแต่ก็มีไม่อีกดันรถกระทำเฉพาะชาวบ้านตำบลน้ำขุม หมู่ที่ 3,4,6,7.10 นับตั้งแต่มีการจัดตั้งสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุม อำเภอศรีนคร จังหวัดสุโขทัย ขึ้นเมื่อวันที่ ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ๒๕๔๔ ใช้ ศาลาการเปรียญวัดน้ำขุม มีสมาชิกร่วมประชุม กำนัน ผู้ใหญ่บ้านและตัวแทนแต่ละหมู่บ้านหมู่บ้านละ ๑๐ คน จำนวน ๑๑๐ คนการดำเนินการประชุมจัดตั่งสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุม คณะกรรมการสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุมได้ปรึกษาหารือกันให้ นายมาโนช อิ่มเพ็ง ดำรงตำแหน่งประธานสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุม การดำเนินงานด้านวัฒนธรรมของตำบลน้ำขุมก็มีหน่วยงานรับผิดชอบอย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้น และตั้งแต่ปี พ.ศ.2545 ได้มีการประชุมคณะการสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุม ได้เชิญให้หมู่บ้านทุกหมู่บ้าน จำนวน 10 หมู่บ้าน ตั้งปีนั้นเป็นต้นมาหมู่บ้านทุกหมู่ของตำบลน้ำขุมเข้าร่วมกิจกรรมงานประเพณีตักบาตรเทโวโดยการจัดขบวนรถบุปผาชาติโดยมีองค์การบริหารส่วนตำบลน้ำขุมสนับสนุนงบประมาณเป็นค่าดำเนินการ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2548 เป็นต้นมาคณะกรรมการสภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุมได้ประชุมเสนอให้มีการประกวดรถบุปผาชาติที่ตกแต่งจากดอกไม้ธรรมชาติของแต่ละหมู่บ้านโดยเงินเป็นรางวัลได้รับการสนับสนุนจากสภาวัฒนธรรมอำเภอศรีนครและจัดหากรรมการตัดสินโดยเกณฑ์การตัดสิน สภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุมเป็นผู้กำหนดจากการประชุมคณะกรรมการสภาวัฒนธรรม ดังนี้

ความคิดสร้างสรรค์ หมายถึง การออกแบบตกแต่งรถถึงความหมายต่าง ๆ เช่น การรณรงค์ให้ผู้พบเห็นกระทำแต่ความดี ไม่กระทำความผิดต่อกฎหมาย ภูมิปัญญาท้องถิ่นของตำบล เป็นต้น ความสวย หมายถึง การตกแต่งจากวัสดุต่างๆ อย่างสวยงาม เช่น ใช้ดอกไม้สด วัสดุตามธรรมชาติ เป็นต้น ตรงต่อเวลา (7.00 น.) หมายถึง การนำรถที่ตกแต่งมาถึง ณ สถานที่เปิดงานให้ตรงเวลา 07.00 น. ถ้าช้าต้องไม่เกิน เวลา 07.20น. (เวลาเปิดงาน) มีความสัมพันธ์กับงานเทโว หมายถึง การแต่งรถมีเนื้อหาสัมพันธ์กับประเพณีตักบาตรเทโวของ ตำบลน้ำขุม (เช่น นางฟ้า เทวดา เป็นต้น) การมีส่วนร่วมของชุมชน หมายถึง คนในชุมชนหรือหมู่บ้านช่วยกันคิดและทำเองไม่มีการจ้างผู้อื่นทำแทน (คณะกรรมจะออกตัดสิน ตั้งแต่ เวลา 12.30 เพื่อดูการมีส่วนร่วมของชุมชน)

ขบวนรถบุปผชาติทุกคันต้องมีนางฟ้านั่งบนรถมีกี่คนก็ได้แต่ต้องมีหนึ่งคนติดเบอร์ไว้ให้คณะกรรมการตัดดูไม่มีการตัดสินนางฟ้า

ในปีงบประมาณ 2555 องค์การบริหารส่วนตำบลน้ำขุม ได้ดำเนินการจัดสรรงบประมาณสนับสนุนให้แก่สภาวัฒนธรรมตำบลน้ำขุม เพื่อดำเนินกิจกรรมงานประเพณีตักบาตรเทโว จำนวน 120,000 บาท โดยเป็นค่าตบแต่งขบวนรถบุปผาชาติ ที่มีการการประกวด เป็น 2 ประเภท คือ ประเภทสวยงาม ประเภทความคิดสร้างสรรค์ มีรางวัล คือ ที่ 1 ที่ 2 ที่ 3 และชมเชย