กลุ่มหัตถกรรมจากกกเหล่าพัฒนา

1. ประวัติความเป็นมา

งานหัตถกรรมจากกก บ้านเหล่าพัฒนา หมู่ที่5 และหมู่ที่ 9ทำกันอยู่เดิมมีผู้อาวุโสท่านหนึ่งนำต้น กกมาจากอำเภอบ้านผือ จังหวัดอุดรธานี มาปลูกที่ หนองโดก ซึ่งเป็นหนองน้ำขนาดใหญ่อยู่ทาง ทิศตะวันออกของหมู่บ้าน มีพื้นที่กว่า 2,000 ไร่ เมื่อต้นกกที่ปลูกขยายพื้นที่ปลูกมากขึ้นจึงกลายเป็น พืชเศรษฐกิจที่สำคัญของชุมชนชาวบ้านได้นำกกมาแปรรูป เป็นสื่อใช้ในครัวเรือน และ จำหน่ายบ้าง

ในปี พ.ศ.2517 สตรีในหมู่บ้านได้ร่วมกันจัดตั้งกลุ่มขึ้นมีสมาชิกแรกเริ่ม จำนวน 20 คน ปัจจุบันมี สมาชิกจำนวน 182 คน จากหมู่ที่ 5 และหมู่ที่ 9 และสมาชิกเครือข่ายนอกชุมชน 600 คน กิจกรรม ทอเสื่อและจักสานจากเส้นกก จึงมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง

ชุดถาดรองจาน – รองแก้วในโต๊ะอาหาร เป็นผลิภัณฑ์ที่สมาชิกผู้ผลิตได้ผลิตและออกจำหน่าย สู่ตลาดทั้งในและต่างประเทศ ตั้งแต่ปี พ.ศ.2546 เป็นต้นมาจนถึงปัจจุบัน

กลุ่มหัตถกรรมจากกได้รับความรู้ในด้านการพัฒนารูปแบบเรื่อยมามีการแปรรูปเป็นสิ่งของ เครื่องใช้มากมาย เช่น กระเป๋า ตะกร้า แฟ้มใส่เอกสาร ที่รองจาน และมีอีกมากมายหลายแบบตาม ความคิดสร้างสรรค์และความต้องการของลูกค้า (ออร์เดอร์) ทำให้เกิดภูมปัญญาและสินค้าที่สวย แปลกตาน่าใช้

ในระหว่างปี พ.ศ.2540 – 2551 ดีรับการสนับสนุนวิทยากรจากกรมส่งเสริม อุตสาหกรรมและกรมพัฒนาฝีมือแรงงานมาสอนการแปรรูปจากกก เป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ เช่น กระเป๋า แฟ้มใส่เอกสาร ที่รองจาน และสมาชิกกลุ่มได้มีการพัฒนารูปแบบตามต้องการ ทำให้เกิดภูมิปัญญา ขึ้นมากมาย สมาชิกมีการพัฒนาก้าวหน้าไปมาก

2. เอกลักษณ์/จุดเด่นผลิตภัณฑ์

ลักษณะที่โดดเด่นของถาดรองจาน ของกลุ่มหัตถกรรมจากกกเหล่าพัฒนา มีรูปทรงที่สวยงามฝีมือประณีต ผลิตจากเส้นกกที่เรียวกลมสม่ำเสมอ มีความประณีตเหนียวนุ่ม คงทน ไม่ขึ้นรา ลวดลายจักสานที่งดงาม มีความเหนียงนุ่มเส้นวาว ไม่สาก มีความทนทานประณีต สวยงาม รูปแบบทันสมัยใช้จากธรรมชาติทั้งหมด ตลอดการผลิตไม่ใช้สารเคมี สีสันสวยงามตามธรรมชาติ ผลิตภัณฑ์มี ความคงทน อันเนื่องมาจากแต่ละขั้นตอนของการผลิตใช้ภูมิปัญญาที่ได้รับการถ่ายทอดและ คิดค้นเพิ่มเติมตั้งแต่การเตรียมวัสดุด้วยการคัดเลือกเส้นกก การตาก การขึ้นรูป

3. มาตรฐานและรางวัลที่ได้รับ

1. พ.ศ.2551 – โล่รางวัลจากมูลนิธิ หม่อมงามจิตต์ บูรฉัตร สาขาหมู่บ้านหัตถกรรมดีเด่น

2. พ.ศ.2552 – ได้รับรางวัลหมู่บ้านหัตถกรรมดีเด่น ระดับประเทศ สาขาหัตถกรรมจากกก

3. พ.ศ.2545 – รางวัลกลุ่มอาชีพดีเด่นของกรมการพัฒนาชุมชน

4. พ.ศ.2548 – ได้รับคัดเลือกให้เป็นผลิตภัณฑ์ดาวรุ่งมุ่งส่งออก (One Province One Product)

5. พ.ศ.2549 - ได้รับคัดเลือกให้เป็นสุดยอดผลิตภัณฑ์เด่นของจังหวัดนครพนม( provincial Star OTOP: PSO)

6.พ.ศ.2553 – ได้รับรางวัลกลุ่มอาชีพดีเด่น ระดับจังหวัด

- ได้รับการคัดสรรเป็นผลิตภัณฑ์ ระดับ 4 ดาว ปี 2553 ประเภทของใช้ ประเภทของใช้ ของตกแต่งของที่ระลึก ถาดรองจานแบบสาน

4. ความสัมพันธ์กับชุมชน

ใช้วัสดุในพื้นที่ ที่คนในชุมชนได้ปลูกและดูแลรักษาเอง ฝีมือ แรงงาน คือคนในชุมชนอย่างแท้จริง ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น จึงทำให้คนในชุมชนมีความผูกพันกันเหมือนญาติพี่น้อง มีการรวมกลุ่มช่วยเหลือกซึ่งกันและกัน มีการร่วมกันทำร่วมกันคิดพัฒนาผลิตภัณฑ์ที่หลากหลาย ตามความต้องการของลูกค้า เพื่อเพิ่มมูลค่าจนได้ผลิตภัณฑ์ที่เป็นที่ต้องการของตลาด มีอาชีพและรายได้ตลอดทั้งปี

5. วัตถุดิบและส่วนประกอบ

วัตถุดิบ

1. เส้นกก

2. มีด

3. กรรไกร

4. ค้อน

5 ที่ฉีดน้ำ

6 เข็ม

6. ขั้นตอนการผลิต

เลือกเส้นกกที่มีขนาดเท่ากัน นำเส้นกกไปชุบน้ำให้นิ่ม มาทำเป็นชั่ง (เส้นยืน) จำนวน 4 ชั่ง ๆละ 8 เส้น แล้วนำมาก่อเป็นฐาน เอาเส้นสาน จำนวน 1 - 2 เส้นมาสาน ครบ 3 รอบ แล้วแยกชั่ง ออกเป็น 4 เส้น ครั้งที่ 1 สานต่อไปอีกประมาณ 10 รอบ แยกชั่งครั้งที่ 2 ตอนสานต้องชุบน้ำตลอด อย่าให้เส้นกกแห้ง ต้องพรมน้ำตลอด สานไปอีกประมาณ ถ้าเอาขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า 20 ซม. ต้องเสริมชั่ง ถ้าเอาขนาด 30 ซม. เมื่อถึง 25 ซม.แล้วพับปาก สานต่อไปอีก 5 ซม. แล้วสอดรอบสุดท้ายครบรอบแล้วถึงสั้นที่เราพับดึงลงให้เสมอกัน ใช้มีดตัดส่วนที่เหลือถ้าอยากให้แบนเรียบสม่ำเสมอใช้ค้นทุบ

7. เทคนิค/เคล็ดลับในการผลิต

1. คัดเส้นกกให้มีขนาดเสมอกัน เพื่อให้ได้ชิ้นงานที่สวยงาม

2. การใช้ชั่งจำนวน 4 ชั่ง เพื่อให้จุดกึ่งกลางของถาดรองจานไม่นูนสูง ได้ขนาดที่สวยงาม

3. ระหว่างการสานให้พรมน้ำเส้นกกเสมอ เพื่อเวลาการทำชิ้นงาน เส้นกกไม่แตก หรือหัก และที่ สำคัญจะทำให้ชิ้นงานแน่นหนา แข็งแรง

4. ขั้นตอนการเก็บขอบ ให้แช่ชิ้นงานในน้ำก่อน จนกว่าน้ำจะซึมเข้าเส้นกก เพื่อเวลาดึกเส้นกก จะเหนียว ไม่ขาด และทำให้ได้ชิ้นงานที่แข็งแรง หลังจากนั้นจึงนำไปตากแดดให้แห้ง

8. กลุ่มผู้ประกอบการ

กลุ่มผู้ผลิต: กลุ่มหัตถกรรมจากกกเหล่าพัฒนา

สถานที่ผลิต: ที่ทำการกลุ่มหัตถกรรมจากกกเหล่าพัฒนา เลขที่ 120 หมู่ที่ 5 ตำบล เหล่าพัฒนา อำเภอนาหว้า จังหวัดนครพนม

ประธานกลุ่ม: นายวินัย เสนสุข

9. แหล่งจำหน่ายผลิตภัณฑ์

1.ที่ทำการศูนย์หัตถกรรมจากกกเหล่าพัฒนา

2.ตามงานต่างๆ ที่หน่วยงานราชการและเอกชนจัดขึ้น ทั้งในจังหวัดและต่างจังหวัด เช่น งานประเพณีไหลเรือไฟ งานกาชาด งานเกษตรลุ่มน้ำโขงฯ

3.พ่อค้ามารับซื้อภายในหมู่บ้าน

4.จำหน่ายต่างประเทศ