ตามคติโบราณ เล่าไว้ว่า แผ่นดิน (โลกนี้) ตั้งอยู่บนหลังของปลาอนนต์ คราวใดเมื่อปลาอนนต์ไหวตัว คราวนั้นแผ่นนี้ ก็จะไหวสั่นสะเทือน ความจริงแล้วนี่เป็นปริศนาธรรม ที่โบราณท่านได้สอนให้ใช้ความคิด มีแนวสอนอย่างนี้่ยังมีอีกมาก เพราะถือว่าวิชาความรู้อะไรก็ตาม ถ้าหากสอนหรือบอกไว้ตรงๆ โดยที่ไม่ต้องใช้ความคิดไตร่ตรองอย่างรอบคอบถี่ถ้วน การเรียนรู้หลักวิชาที่ลึกซึ้งนั้น อาจจะไม่มีความหมายด้อยคุณค่าไปเพราะผู้รับสอน(มวลศิษย์ทั้งหลาย)จะไม่เห็นความสำคัญ ไม่รู้จักคุณค่าของวิชา และจะไม่รู้จักคุณของครูบาอาจารย์ผู้มีสิทธิ์ประสาทวิชาการให้

(ไขข้อความ)แผ่นดิน(โลก)ในที่นี้ คือตัวของเราทุกคน ได้แก่ อัตภาพ ยาว ๑ วา หนา ๑ คืบ กว้าง ๑ ศอก

ปลาอนนต์ คือ ใจ ของคนเรานั่นเอง มีสภาพดิ้นรน กลับกลอก คิดโน่น คิดนี่ ไม่มีวันหยุดยั้ง กระสับกระส่า่ยตลอดเวลา อุปมาประดุจดังลิง ที่ดิ้นรนไปไม่รู้จักหยุด สภาพของจิตใจก็โดยทำนองนี้ แต่ดิ้นรนรวดเร็วยิ่งกว่าลิงเสียอีก บางครั้งคิดดี บางคิดคิดร้าย สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ผู้เป็นบรมครูพระองค์ตรัสสอนให้มวลมนุษย์ ให้มาพิจารณาดูโลก (อัตภาพร่างกาย) ที่คนส่วนมากยังหลงนิยมชมชอบว่าเป็นของสวยสดงดงามน่าพิสมัย น่ารักใคร่เกิดความกำหนัดยินดี ดังมีปรากฎอยู่ในพระคัมภีร์ธัมมปทัฏฐกถาโลกวัคควัฒฒนา ธรรมบทภาค ๖ เรื่อง อภัยราชกุมาร หน้า ๓๖ บรรทัดที่ ๗ ดังพระบาลีว่า

เอถ ปสฺสถิมํ โลกํ จตฺตํ ราชรถูปมํ

ยตฺถ พาลา วิสีทนฺติ นตฺถิ สงฺโค วิชานตํ ฯ

(พระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระราชพรหมาจารย์ ได้แปลเป็นกลอนแปดไว้ว่า)

"ดูกรสูเจ้าเหล่าทั้งหลาย มามัวหมายมองโลโอฆสงสาร

สวยสดสีมีความงามตระการ ดุจดังยานวิมานมาศราชรถทรง

อันคนพาลสันดานเขลาเมาหมดอยู่ ส่วนผู้รู้มีใจไม่ข้องหลง

ต่างคนต่างคิดหลีกปลีกตนปลง หมายประสงค์ตรงนิพพานสุขศานต์ใจ"

ฉะนั้น ปลาอนนต์ ที่เป็นภาพจิตรกรรมฝาผนังพระอุโบสถวัดใหญ่อินทาราม หมายเอาจิตใจของคนทุกคน มีสภาพดิ้นรนไปตามอารมณ์สูงๆ ต่ำๆ ดีบ้าง ชั่วบ้าง เหมือนปลาที่แหวกว่ายเวียนวน ไปตามกระแสน้ำขึ้นน้ำลง แต่กระน้ำที่ใจอาศัยอยู่ เรียกอีกอย่างหนึ่งว่า โอฆะ (ห้วงน้ำ) ที่ว่านี้เกี่ยวกับจิตที่เป็นอกุศล ซึ่งถูกครอบงำด้วยกิเลส คือความชั่ว ทำให้คนเราทั้งหลายต้องประสบพบแต่ความทุกข์โศกปริเทวนาการอยู่ร่ำไป เพราะเหตุที่ไม่รู้จักคุ้มครองสำรวมระวัง ต่ออารมณ์ภายนอก อันมี รูป รส กลิ่น เสียง เป็นต้น ที่มาเป็นสื่อให้เกิดความรักและความชัง ฉุดกระชาก กดให้จิตอยู่ในอำนาจแห่งฝ่ายต่ำชักนำป ทำให้เกิดความเดือดร้อน กระวนกระวายไม่รู้จักจบสิ้น ส่วนจิตที่เป็นมหากุศล หาเป็นอย่างนี้ไม่ เพราะเหตุที่ได้ฝึกหัดอบรมอยู่ในกัลยาณธรรม อันมีน้ำคือ เมตตา อันเป็นส่วนดีทำให้จิตสะอาดผ่องใส มีความนสงบ เป็นสุข อยุ่เหนือความชั่ว ความเลวทรามต่ำช้า แห่งอกุศลทั้งหลายครอบงำได้ เพราะเหตุที่มารู้เท่าทันต่ออารมณ์ร้าย ไม่ติดข้องอยู่กับความรัก ความชังจนเกินขอบเขต รู้จักรักษาเอาตัวรอด พ้นจากความเสื่อมอันเป็นทางอบายภูมิ ย่อมประสบสุข เจริญก้าวหน้า ตามบุญญาวาสนาบารมี ที่ได้สั่งสมอบรมมา เรียนกว่าเป็นผู้มีโชค ไม่เสียทีที่ได้เกิดมาเป็นมนุษย์ พบพระพุทธศาสนา จิตใจจะดิ้นรนไปในทางที่ดีหรือชั่ว อยู่ที่ว่าได้อบรมบ่มนิสัยมาในทางใด และอย่างไรเท่านั้น สมดังที่พระพุทธองค์ได้ทรงตรัสไว้า คบหากับใคร ก็เหมือนคนนั้น.