คุยแบบวิชาการ กันน่ะครับ ชาวฉะเชิงเทรา ทุกท่าน (หวังว่าคงไม่โกรธกัน หากแสดงความคิดเห็น ในแบบที่ไม่เคยได้ยินหรือได้ รับทราบกันมาก่อน)
คำว่า ประวัติศาสตร์ มีส่วนจริง 7 ส่วนเท็จ 3
แต่ ตำนาน จะ จริง 3 เท็จ 7
ไม่ใช่ผม กล่าวว่าตำนานพระลอยน้ำไม่เคยเกิดขึ้นจริงในฉะเชิงเทรา
แต่ก็พอมีเค้าหลักฐาน ปรากฎอยู่บ้างครับ ในสมัย ร.4 มีการพบพระพุทธรูปองค์สำคัญ องค์หนึ่งที่ดงพระศรีมหาโพธิ์ และเป็นไปได้ว่ามาทางน้ำ
เราลองมาลำดับ เหตุการณ์ กันดูน่ะครับ
ในสมัยร.3 นิราศฉะเชิงเทรา (แต่งในช่วงศึกเจ้าอนุวงศ์) มีการกล่าวถึง สำปทวนแล้ว
นิราศปราจีนบุรี (แต่งหลังศึกเจ้าอนุวงศ์) กล่าวถึงการ ประลองทวน (นิทานโบราน ปัจจุบันไม่มีแล้วในฉะเชิงเทรา)
สมัยร.4 นายปัด บุตรนายอินไปขุดร่อนทองที่ชายดงพระศรีมหาโพธิ พบพระพุทธรูปทองคำ นั่งขัดสมาธิเพชร (ตรงนี้คุ้นๆไหมครับ)องค์หนึ่ง จึงได้นำมามอบให้ พระเกรียงไกรกระบวนยุทธ ปลัดเมืองฉะเชิงเทรา พระเกรียงไกร จึงนำทูลเกล้าถวาย สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (ร.4)และสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวก็ได้พระราชทานรางวัลแด่ 2 พ่อลูก เป็นที่เรียบร้อยแล้ว หลังจากนั้นไม่นานเกิดเหตุการณ์ ได้มีขโมยเข้าไป ขโมย ของในหอ ที่เก็บพระถึง 2ครั้ง แต่ไม่ได้ นำเอาพระทองคำองค์นี้ไป สมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จึงทรงพระราชทานนามพระพุทธรูปองค์นี้ว่า พระพุทธนิรันตราย
เมื่อสมัยร.5 ทรงได้มีพระราชวิจารณ์ ถึงหลวงพ่อโสธร เกี่ยวกับการลอยน้ำมาว่า สร้างด้วยหินศิลาแดง และไม่ได้สร้างมาจากแถวๆนี้ แต่ไม่ได้กล่าวถึง ตำนานบ้านสำปะทวนเลย
สรุป เป็นไปได้ว่า การผ่านมาของพระพุทธนิรันตรายนี้ เป็นส่วนหนึ่งของตำนานหลวงพ่อลอยน้ำ
โดยสังเกต จากบางท่านจะกล่าวว่าองค์จริงเป็นทองคำบ้าง ขัดสมาธิเพชรบ้าง แต่ถูกโบกปูนทับเอาไว้ จึงเป็นแบบที่เห็น(แต่ปัจจุบันได้นำปูนออกหมดแล้ว เชิญอ่านบทความของ ศ.ดร.ศักดิ์ชัย สายสิงห์ ได้ครับ)
หากท่านผู้ใด มีหลักฐานอื่นหรือ ข้อมูลเพิ่มเติม กรุณานำมานำเสนอ เผื่อเป็นความรู้แก่ ข้าพเจ้าด้วยน่ะครับ

เรื่องพระลอย มา 3 องค์น่าใช้คำว่าตำนานมากกว่า คำว่าประวัติศาสตร์
เพราะไม่มีหลักฐานที่ยืนยันในการ เคยเกิดขึ้นจริงได้
น่าสังเกต ว่าตำนานนี้ค่อนข้างไปตรง กับ บ้านสัมปทวน จ.นครปฐม
เป็นไปได้ว่า คนในลุ่มน้ำบางปะกง และ คนในลุ่มน้ำนครชัยศรี รู้จักกันหรือเป็นเครือญาติกันมา กว่า 150-200ปี มาแล้ว
พบหลักฐานชื่อสัมปทวน ใน โครงนิราศปราจีนบุรี แต่งขึ้นในราว ร.3 (ก่อนที่ขุดคลองแสนแสบ) กล่าวถึงการ ประลอง ทวน ระหว่าง เจ้าแรง กับ ท้าวสามล (ไปหาอ่านได้ใน หนังสือประชุมนิราศน้ำบางปะกง เรื่องนิราศปราจีนบุรี ที่ห้องสมุดประชาชน ฉะเชิงเทรา ,บางคล้า/คลองเขื่อน )
ก็เป็นแค่นิทานในสมัย ร.3 เหมือนกัน แต่ที่แน่ๆ ไม่ปรากฏ เรื่องพระทวนน้ำเลย(เพิ่งจะปรากฏ ตอนที่ ร.5 ประพาสวัดโสธร)
เดิมเขียน สำปะทวน (จารึกวัดเจดีย์ และเอกสารเก่าๆ อีกหลายฉบับ)
เพิ่ง มาเป็น สัมปทวน เมื่อเร็วๆนี้เอง
ก็อาจเป็นไปได้ว่า มีชุมชนกว่าสมัยอยุธยา แล้ว(หลักฐานไม่ชัดเจน)
พบแค่ทะเบียนวัดสำปะทวนใน จะไปตรงกันกับ สมัยพระเจ้าอยู่หัวท้ายสระ
(ไม่ทราบเหมือนกัน ว่าเขาไปเอาอะไรมาอ้างอิง)
แต่หากเป็นจริงตามกรมศาสนา กล่าว จะถือว่าวัดสำปะทวนในเก่าที่สุดในฉะเชิงเทรา
และ สำปะทวนนอกเพิ่งมาถูกเรียกขึ้นที่หลังนี้เอง
สรุปเรื่องพระลอยน้ำ 3 องค์ อาจเป็นการแค่โยงชื่อที่มีมาก่อนหน้า กับตำนานที่เพิ่งมีมาในสมัยหลังแล้วโดย ใช้เรื่องของการคล้องเสียง มาเป็นที่มาของตำนาน ครับ