อุทยานแห่งชาติ มุกดาหาร หรือภูผาเทิบ ตั้งอยู่ที่ ต.นาสีนวน อ. เมืองมุกดาหาร จ. มุกดาหาร 49000 โทรศัพท์ 042 60 1753 เทิบภาษาอิสาน หมายถึง "เพิง" คือลักษณะของหินที่วางทับซ้อนกันลักษณะเป็ฺ็นเพิง(เพิงหมาแหงาน)อุทยานฯครอบคลุมพื้นที่อำเภอเมืองมุกดาหารและอำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร บนถนนสาย มุกดาหาร ดอนตาล ระยะทางจากตัวเมืองมุกดาหาร ไปทางทิศใต้้ ประมาณ 17 กิโลเมตร แยกเข้าทาง อีกประมาณ 2 กิโลเมตร จะถึงที่ทำการอุทยานฯ ประกาศจัดตั้งเป็นพื้นที่คุ้มครอง เมื่อวันที่ 28 ธันวาคม 2531 ตามพระราชบัญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ.2405เป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 59ของประเทศไทยลักษณะภูมิประเทศ สภาพภูมิประเทศประกอบด้วยภูเขาสูงชันหลายเทือกเขาติดต่อกัน คือ ภูนางหงษ์ ภูถ้ำพระ ภูหลังเส ภูหินเทิบ ภูหมากยาง ภูโป่ง ภูมโน มียอดเขาภูจอมศรีเป็นยอดเขาที่สูงที่สุด คือ สูงประมาณ 420 เมตรจากระดับน้ำทะเล มีสภาพเป็นภูเขาหินตลอดทั้งมีหินกว้างยาวและหินทับซ้อนกันในรูปต่างๆ หน้าผาสูงชัน และดินส่วนใหญ่เป็นดินปนทราย เป็นแหล่งกำเนิดของแม่น้ำหลายสาย เช่น ห้วยตาเหลือก ห้วยสิง ห้วยสะพาย ห้วยเรือ ห้วยบอน ห้วยช้างชน ห้วยไค้ และห้วยมะเล เป็นต้น อุทยานแห่งชาติ มุกดาหาร สถาี่ที่สำคัญ สถานที่สำคัญและน่าเที่ยวชมภายในอุทยานแห่งชาติมุกดาหาร 7 จุดเด่น ได้แก่ 1. กลุ่มหินเทิบ การเกิดกลุ่มหินเทิบจากอดีตจนถึงปัจจุบัน ซึ่งเป็นที่มาของประติมากรรม ธรรมชาติเหล่านี้ล้วนเกิดจากการกัดเซาะของฝน น้ำ ลมและแสงแดด ผ่านกาลเวลามาถึง 120-95 ล้านปีทำให้กลุ่มหินเหล่านี้มีสภาพแตกต่างกันตั้งวางอยู่บนลานหินอันกว้างไกล สุดลูกตาและมีป่าไม้นานาพันธุ์ขึ้นไปตามรอบๆบริเวณลานหินเหล่านี้ช่วงหน้าฝนก็จะมีวัชพืชขึ้นอยู่เป็นหย่อมๆ ใหญ่บ้างเล็กบ้าง ช่วงปลายฝน ต้นฤดูหนาวนั้น จะมีวัชพืชผลิดอกบานสะพรั่ง หลากหลายสี สวยงาม อย่างยิ่งเรียงกลุ่มก้อนหินเหล่านี้เรียงซ้อน ซ้อนทับกันเป็นกลุ่มก้อนวิจิตรพิศดาร สวยงามแปลกตาดุจดังประติมากรรมของนักจิตกรชั้นเอกมาจัดตั้งไว้ สร้างความประหลาดใจและประทับใจ ให้กับผู้ที่มาเยือนเป็นอย่างยิ่งแต่ล่ะกลุ่มก้อนมีลักษณะ แตกต่างกันออกไปไม่ซ้ำแบบกัน บางก้อน บางกลุ่ม ก็คล้ายเจดีย์ของจอมยุทธจากเมืองจีน บ้างก็เหมือน เห็ด,วัวกระทิง บ้างก็เหมือนคน,เต่า และสัตว์ต่างๆนานาแล้วแต่จินตนาการของแต่ละคนที่ไปเยี่ยมเยียน กลุ่มหิินประติมากรรมชั้นเอกของธรรมชาติ เหล่านี้ มีความคงทนของชั้นหินที่แตกต่างกันก็เนื่องจากการประสานของเนื้อทรายแตกต่างกัน หินทรายชั้นบน ที่คงทนมีสีเนื้อหินเป็นสีน้ำตาล มีส่วนประกอบที่เป็นซิลิกาและเม็ดกรวดมาก ส่วนหินทรายชั้นต่ำลงมาที่ไม่คงทนมีสีของเนื้อหินเป็นสีขาวจะมีส่วนผสมของคาร์บอเนตมากสภาพของธรณีวิทยา บริเวณกลุ่มหินเทิบประกอบด้วยหินชั้นของหมวดหินเสาขัวและกลุ่มหินภูพานของกลุ่มหินโคราชมีการลำดับชั้นหินอยู่ในมหายุคมีโซโซอิค ประกอบด้วย หินโคลน หินทราย หินทรายแป้ง และหินกรวดมนหนาประมาณ 200 เมตร 2. ลานมุจลินท์ เป็นลานหินเรียบทอดยาวกว้างไกลต่อจากกลุ่มหินเทิบ โดยมีป่าเต็งรังแคระล้อมรอบให้ความงดงามกลมกลืนกับธรรมชาติอีกรูปแบบหนึ่ง มีพันธุ์ไม้พุ่มจำพวกข่อยหิน นางฟ้าจำแลง อ้นเหลืองและกระโดนดาน เป็นส่วนประกอบจุดเด่นของที่นี้ที่ไม่ควรมองข้ามคือกลุ่มดอกหญ้าของสังคมพืชขนาดเล็ก เช่น สร้อยสุวรรณา หยาดน้ำค้าง หนาวเดือนห้า ดาวรวมดวงและดุสิตา ซึ่งจะออกดอกบานสะพรั่งหลากสีคละเคล้ากัน เช่น สีม่วง สีขาว สีทอง โดยจะออกดอกในช่วงเดือนตุลาคม-ธันวาคม ของทุกปี รอบๆกลางลานแห่งนี้ี้ยังมีไม้เต็งรังขึ้น อยู่มากมายและจะผลิดอกในเดือน ธันวาคม ถึงมากราคา ของทุกปี จะมีกลิ่นหอมทั่วลานและป่าเขาไปทั่วทั้งบริเวณและสามารถมองเห็นทัศนียภาพแม่น้าโขง - สาธารณะประชาธิปไตยประชาชนลาวได้ด้วย 3.น้ำตกวังเดือนห้า คำว่า "วัง" ในที่นี้ภาษาอิสานใช้เรียกกับแหล่งน้ำที่มีลักษณะเป็นแอ่งน้ำขังเป็นเวิ้งวัง เป็นน้ำตกขนาดเล็กเกิดจากสายธาร ที่ไหลผ่านลานหินมุจลินท์ ภายในน้ำตกประกอบไปด้วยแอ่งหิน หุบหิน โขดหินนักท่องเที่ยวนิยมไปชมทัศนียภาพและเล่นน้ำตกในฤดูแล้ง จะมีบ่อน้ำซับไหลหล่อเลี้ยงพืชพันธุ์และสัตว์ป่า ผาอูฐ ภูผาเทิบ จังหวัดมุกดาหาร 4. ผาอูฐ หน้าผาแห่งนี้มีประติมากรรมหินรูปร่างคล้ายอูฐทะเลทรายและเป็นจุดชมวิวที่สวยงาม สามารถมองเห็นภูถ้ำพระ ผาผักหวานและผาขี้หมู ได้อย่างชัดเจน เบื้องล่างของผาอูฐคือหุบเขากว้างไกลและมีป่าไม้เขียวขจีปกคลุม 5. ภูถ้ำพระ ตามตำนานแหล่งท่องเที่ยวแห่งนี้ สมัยโบราณ เคยมีหมู่บ้านขอมอาศัยอยู่มาก่อนที่จะย้ายถิ่นฐานหนีภัยธรรมชาติ จึงนำพระพุทธรูปที่ตนบูชาสักการะไปเก็บไว้ที่ถ้ำแห่งนี้ประกอบไปด้วย พระเงิน พระนาก พระทองคำ พระหยก พระว่านและพระไม้ เป็นจำนวนมาก ปัจจุบัน พระพุทธรูปที่มีค่าสูญหายคงเหลือเฉพาะพระที่แกะสลักด้วยไม้เท่านั้น ณ ตรงนี้ยังมีน้ำตกที่สวยงามคือ “น้ำตกภูถ้ำพระ” อีกด้วย ปกคลุมไปด้วยต้นไม้ใหญ่น้อย เหมาะแก่การศึดษาพันธุ์ไม้นานาชนิด จะมีน้ำตกเฉพาะฤดูฝนเท่านั้น 6.ผามะนาว เป็นหน้าผาเรียบสูงชันมีน้ำตกไหลจากบนหน้าผาลงสู่เบื้องล่างหล่อเลี้ยงทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่าให้อุดมสมบูรณ์ ด้านบนหน้าผาสามารถมองเห็นทิวทัศน์ของกลุ่มหินเทิบและแม่น้ำโขงได้กว้างไกล ด้านล่างของหน้าผาจะพบความสวยงามของน้ำตก ป่าไม้และสัตว์ป่า สำหรับที่มาของชื่อผามะนาว เนื่องจากพื้นที่บริเวณนี้มี ีต้นมะนาวป่าขึ้นเป็นจำนวนมาก 7.ถ้ำฝ่ามือแดง นักโบราณคดีสันนิษฐานว่าภาพเหล่านี้มีอายุไม่ต่ำกว่า 5,000 ปีและเป็นของมนุษย์สมัยโบราณ แหล่งท่องเที่ยวแห่งนี้อยู่ที่บริเวณหน่วยพิทักษ์ อุทยานแห่งชาติมุกดาหาร 1(ห้วยสิงห์) ห่างจากที่ทำการอุทยานแห่งชาติมุกดาหารประมาณ 8 กิโลเมตรลักษณะตั้งอยู่ในเขต อุทยานแห่งชาติมุกดาหาร เป็นเพิงหินกว้าง 3 เมตร ยาว 60 เมตรมีรูปรอยฝ่ามือสีแดงติดผนังถ้ำซึ่งมีลักษณะเป็นการจุ่มสีแล้วทาลงไปบนผนังหิน 2 มือและอีก 4 มือ เป็นร่องรอยการวางมือทาบบน ผนังหินแล้วใช้สีทับเป็นร่องรอยการสื่อความหมายของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์อายุ ประมาณ 3,000 ปี ถ้ำฝ่ามือแดง ถ้ำฝ่ามือแดงอยู่บริเวณหน่วยพิทักษ์อุทยานแห่งชาติที่ มห.1 (ห้วยสิงห์) ทางเข้าอยู่ ริมทางหลวงจังหวัดหมายเลข 2034 ประมาณกิโลเมตรที่ 8-9 การไปชมถ้ำควรม เจ้าหน้าที่นำทาง เพราะเป็นเส้นทางเดินป่าใช้เวลาประมาณชั่วโมงครึ่ง นอกจากนี้ อุทยานฯ ยังมีสถานที่ท่องเที่ยวอีกหลายจุดคือ ผางอยและผาปู่เจ้า ฤดูกาล ท่องเที่ยวของอุทยานฯคือ ฤดูฝน ตั้งแต่เดือนพฤษภาคม-กันยายน ฤดูหนาว ตั้งแต่เดือนตุลาคม-กุมภาพันธ์และฤดูร้อน ตั้งแต่เดือนมีนาคม - พฤษภาคม สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่กรมอุทยานแห่งชาติมุกดาหาร ( ภูผาเทิบ )โทรศัพท์ 042 60 1753 ข้อมูลทั่วไป ในปี 2527 กองอุทยานแห่งชาติ ได้รับรายงานจากป่าไม้จังหวัดมุกดาหารตามหนังสือ ที่ มห 009/6913 ลงวันที่ 24 เมษายน 2527 ว่า จังหวัดได้รับนโยบายจาก ฯพณฯ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ให้ดำเนินการอนุรักษ์ป่าใกล้จังหวัดและอำเภอต่างๆ ในรูปอุทยานแห่งชาติ วนอุทยาน หรือสวนรุกขชาติ เป็นการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ ซึ่งจังหวัดได้สำรวจสภาพพื้นที่ที่เหมาะสมควรจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติหรือวนอุทยานแล้ว กองอุทยานแห่งชาติ กรมป่าไม้ ได้มีคำสั่งที่ 1260/2527 ลงวันที่ 16 สิงหาคม 2527 ให้นายเชิดชัย นิลัมภาชาต เจ้าพนักงานธุรการ 4 และนายพงษ์ศักดิ์ จักรกุล พนักงานพิทักษ์ป่า ไปดำเนินการสำรวจหาข้อมูลเบื้องต้นในท้องที่ตำบลบ้านแก้ง อำเภอดอนตาล ตำบลนาสีนวล อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร จากรายงานการสำรวจตามหนังสือลงวันที่ 22 ตุลาคม 2527 ปรากฏว่า บริเวณภูนางหงษ์ ภูถ้ำพระ ภูหลังเส ภูหินเทิบ และภูมโน อยู่ในเขตป่าสงวนแห่งชาติดงบังอี้ เนื้อที่ประมาณ 49.26 ตารางกิโลเมตร มีสภาพเป็นภูเขาสูงชันเป็นเทือกเขาติดต่อกัน มีป่าเบญจพรรณ ป่าเต็งรัง มีหน้าผาสูง และลานหินกว้างและยาว ประกอบด้วยหินรูปร่างต่างๆ วางซ้อนทับกันอยู่ มีถ้ำที่สวยงาม กองอุทยานแห่งชาติได้มีหนังสือ ที่ กษ 0713/4655 ลงวันที่ 11 ธันวาคม 2527 เสนอกรมป่าไม้เห็นควรจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ และมีคำสั่งกรมป่าไม้ที่ 1951/2527 ลงวันที่ 13 ธันวาคม 2527 ให้นายศักดิ์สิทธิ์ พลทรัพย์ศิริ เจ้าพนักงานป่าไม้ 3 ไปดำเนินการจัดตั้งบริเวณดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติ ซึ่งได้มีหนังสือ ที่ กษ 0713(มห)/1 ลงวันที่ 30 มกราคม 2528 รายงานการสำรวจพื้นที่ดังกล่าวว่ามีความเหมาะสมที่จะจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ ให้กองอุทยานแห่งชาติดำเนินการต่อไป ในระหว่างการดำเนินการจัดตั้งอุทยานแห่งชาติแห่งนี้ ได้มีราษฎรคัดค้านและต่อต้านการจัดตั้ง เนื่องจากมีปัญหาเกี่ยวกับการเก็บหาของป่าและการเลี้ยงสัตว์ในพื้นที่ ซึ่งเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้องฝ่ายต่างๆ ได้แก้ปัญหาดังกล่าวจนเป็นที่เข้าใจ และทางสภาตำบลบ้านแก้งได้มีมติยืนยันและสนับสนุนให้ทางราชการประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติจังหวัดมุกดาหารได้นำเสนอเข้าที่ประชุมคณะอนุกรรมการป้องกันอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้จังหวัด ครั้งที่ 2/2530 เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2530 ได้มีมติสนับสนุนให้ประกาศเป็นอุทยานแห่งชาติ ซึ่งคณะกรรมการอุทยานแห่งชาติได้มีมติคราวประชุมครั้งที่ 1/2530 เมื่อวันที่ 18 มิถุนายน 2530 เห็นชอบให้กำหนดพื้นที่ดังกล่าวเป็นอุทยานแห่งชาติได้ โดยได้มีพระราชกฤษฎีกากำหนดบริเวณที่ดินป่าดงบังอี้ ในท้องที่ตำบลศรีบุญเมือง ตำบลคำอาฮวน ตำบลดงเย็น ตำบลนาสีนวน อำเภอเมือง และตำบลบ้านแก้ง อำเภอดอนตาล จังหวัดมุกดาหาร เป็นอุทยานแห่งชาติ ประกาศไว้ในราชกิจจานุเบกษาเล่ม 105 ตอนที่ 235 ลงวันที่ 28 ธันวาคม 2531 นับเป็นอุทยานแห่งชาติลำดับที่ 59 ของประเทศต่อมาเมื่อวันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2549 กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ได้พิจารณาชื่ออุทยานแห่งชาติให้มีความเหมาะสม สอดคล้องกับจุดเด่น และศักยภาพที่สำคัญของพื้นที่ ที่จัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ จึงเปลี่ยนชื่ออุทยานแห่งชาติมุกดาหาร เป็น อุทยานแห่งชาติภูผาเทิบ ที่มา.DPNนานาพรรณไม้ ในอุทยานแห่งชาติ มุกดาหาร หรือภูผาเทิบ พืชพรรณและสัตว์ป่า สภาพป่าประกอบด้วย ป่าเบญจพรรณ และป่าเต็งรังตามธรรมชาติ มีพันธุ์ไม้นานาชนิด ได้แก่ ตะแบก พยอม พะยูง ตะเคียน ประดู่ แดง มะไฟ มะค่า ชิงชัน กระบก กระบาก ส้าน จิก ติ้ว จำปีป่า ยมหอม เหียง เต็ง รัง เป็นต้น สัตว์ป่าที่พบเห็นโดยส่วนใหญ่เป็นสัตว์ขนาดเล็ก ได้แก่ หมูป่า กวางป่า เก้ง หมาจิ้งจอก ลิง กระต่าย นกยูง ไก่ป่า ไก่ฟ้า และนกนานาชนิด หยาดน้ำค้างพืชที่สำคัญ พื้นที่สำคัญและพบเห็นบริเวณ ภูผาเทิบคือ 1.หยาดน้ำค้าง ภาษาถิ่นเรียก จอกบ่วาย ใบเรียงกระจุก เป็นพืชกินมแลง มีขนาดเล็ก ขึ้นกระจายตามลานหินในหน้าฝนที่ชื้นแฉะ ใบเรียงกระจุกแบบกุหลาบซ้อน สีเขียวแกมแดงผิวของใบมีต่อมเหนียวไว้ดักจับแมลงที่มาตอมไต่ ผลิดอกในช่วงเดือน กรกฎาคม ถึง พฤศจิกายน 2. เอ็นอ้า หรือโคลงเคลง เป็นไม้พุ่ม ใบแหลมเรียว ผิวใบสาก ดอกสีม่วง5 กลีบ เกสรสีเหลือง ผลจะมีสีแดงและมีขนข้างในจะมีเมล็กๆจำนวนมาก เมือสุกผมข้างในจะมีสีน้ำเงินเข้ม รสชาติหวานออกฝาดๆเป็นสมุนไพรแก้กระเพาะอักเสบ ดอกเอ็นอ้า 3. กระโดนดาน ภาษาถิ่นเรียก ตองหมองเป็นไม้พุ่มขนาดเล็กขึ้นกระจายตามป่าเต็งรังขึ้นได้ดีในบริเวณเทือกเขาดินดาน หินลูกรังหน้าใบคล้ายสีใบตองแห้ง หลังใบมีสีขาวหม่นใบอ่อนรับประทานกับน้ำพริก กระโดนดาน 4. ข่อยหิน เป็นไม้พุ่ม ขนาดเล็ก จัดอยู่ในกลุ่มพุดป่าขึ้นกระจายทั้วไปในป่าเต็งรัง ขึ้นได้ดีบริเวณที่แห้ง บนเขา ลูกรังและตามโขดหินใบกลมมนเล็ก กิ้งก้าน สีขาวหม่นหยิกงอ คล้ายถูกดัดตกแต่งให้ คดงอ สวยงามมากดอกสีขาว คล้ายดอกพุด บางต้นมีดอกสีขาวปนเหลือง มีกลิ่นหอมมาก ผมสุกมีสีแดงสด หรือ หรือส้ม รสชาติหวานอมเปรี้ยว แก่นลำต้น แก้เบื่อแก้เมาออกดอกประมาณเดือน ธันวาคม ถึงเดือน เมษายน ข่อยหินหรือข่อยดาน 5. โมกหิน เป็นไม้พุ่ทขนาดเล็ก ใบรูปไข่ กลมมนที่ปลายใบ สีเขียวสด ดอก 5 กลีบสีขาว ผลิดอกตลอดทั้งปี จะมีมากช่วงตุลาคม ถึง เมษายนพบได้ทั่วไปตาม แหล่งต้นน้ำ และที่ลานหินชื้นแฉะ โมกหิน นานาพรรณไม้ ในอุทยานแห่งชาติ มุกดาหาร หรือภูผาเทิบ ช้างน้าว 6. ช้างน้าว ภาษาถิ่น ช้างน้าว ช้างโน้ม กำลังช้างสาร เป็นไม้ลงคลของจังหวัดมุกดหาร เป็นไม้ยืนต้นเปลือกหนา เป็นกลีบเปลือกตามลำต้นภายในเปลือกที่แห้งแล้วจะมีสีเหลืองสดทดสอบโดยเอาไปขีดเขียน ผลัดใบช่วงหน้าแล้ง เดือนมกราคม หลังจากผลัดใบจะออกดอกตามา ดอกกสีเหลือง ออกเป็นช่อ ตามกิ่ง และลำต้น เมล็ดสุกจะมีสีดำคล้ำ ขึ้นได้ดีตามลานหินดานที่มีหินลูกรังออกดอก ช่วงเดือนมกราคาถึงเดือนพฤาภาคา ราก นำมาต้มรับประทาน ใช้ขับพยาธิ หม้อข้าวหม้อแกงลิง