เป็นเครื่องมือใช้ประจำวัดที่มีอยู่ทั่วไปส่วนใหญ่จะมีอายุไม่เก่าเกินไปกว่าพุทธศตวรรษที่ 23 ลักษณะคล้ายบุษบก ฐานสูงสี่เหลี่ยมย่อมุม ย่อเก็จ และทรงแปดเหลี่ยม หลังคายอดแหลมหรือยอดดอกบัวบาน มีซุ้มบันแถลงและบราลีเรียงซ้อนลดหลั่นกันขึ้นไปหาส่วนยอดทั้งสี่ด้าน สลักหรือปั้นลวดลายลงรักดำหรือแดงปิดทองประดับกระจก บางหลังตกแต่งด้วยลายฉลุ ปิดทองเป็นต้นว่า ธรรมมาสน์วัดพระธาตุแหลมลี่ ธรรมมาสน์วัดศรีชุม ธรรมมาสน์วัดดอนดี ส่วนธรรมมาสน์วัดพระธาตุจอมแจ้ง สร้างด้วยอิฐถือปูน ปั้นลวดลายประดับและลายฉลุปิดทอง ฐานล่างปั้นรูปนรสิงห์ยืนเฝ้าทั้งสี่ด้าน แสดงถึงอิทธิพลศิลปะแบบพม่าอย่างเด่นชัด ธรรมมาสน์วัดพระธาตุช่อแฮ ฐานย่อมุมมีภาพสลักยักษ์แบก ประกอบลายกระจังสร้างเลียนแบบศิลปะรัตนโกสินทร์