การกินอ้อผญ๋า คือ พิธีกรรมของคนล้านนา เมื่อจะมีการเรียนวิชาคาถาอาคม หรือเรียนวิชาการต่าง ๆ จะมีการกินอ้อผญ๋า เพื่อให้เกิดสติปัญญาและความจำในการเรียนวิชานั้น ๆ คำว่า "อ้อ" "อ่องอ้อ" หมายถึง สติปัญา มันสมอง อีกความหมายหนึ่ง หมายถึง ต้นอ้อ วัชพืชที่ชอบขึ้นในพื้นที่ชื้นแฉะ ลำต้นเป็นปล้องแข็งแรง ใบเรียวเหมือนต้นแขมหรือหญ้าคา มีดอกสีขาว เวลาบานจะเป็นปุยนุ่น ปลิวล่องลอยไปตามกระแสลมพัด แพร่พันธุ์และแตกกอง่าย ตายยาก
พิธีการกินอ้อผญ๋า เป็นพิธีกรรมทางศาสนาพุทธที่เก่าแก่ มีมาตั้งแต่เติมของคนล้านนา เชื่อกันว่าผู้ที่เข้าร่วมพิธีการนี้แล้วได้กินอ้อผญ๋า ผู้นั้นจะมีสติปัญญาเฉียบแหลม สามารถเรียนรู้ได้รวดเร็ว และจดจำได้มาก ซึ่งจะรวมไปถึงเชิงการมีวาทศิลป์ที่มีเสน่ห์ พิธีกรรมนี้จึงเป็นที่นิยมของนักแสดง ช่างซอ พระสงฆ์และกุลบุตรธิดาที่อยู่ในวัยศึกษาเล่าเรียน
ประเภทของอ้อผญ๋า แบ่งตามคาถาหรือบวดสวดมนต์อัญเชิญเทวดาและอัญเชิญอ้อปัญญา ได้แก่ 1. อ้ออรหันตา 2. อ้อธัมมา 3. อ้อพระเจ้าอาจินจำ 4. อ้อนางสิบสอง 5. อ้อความมัดรัก
พิธีกรรมการกินอ้อผญ๋า จะเริ่มจากเมื่อทุกคนที่เข้าร่วมพิธีมาพร้อมกันในวิหารหรือศาลาอเนกประสงค์ของวัด ปู่อาจารย์จะนำกล่าวคำไหว้พระ สมาทานศีล 5 หลังจากนั้นปู้อาจารย์ซึ่งมีภูมิความรู้ด้านถาคาจะนำเครื่องบูชาครูทั้งหมดมาทำพิธีบูชาครูโดยการสวดมนต์อัญเชิญเทวดาและอัญเชิญอ้อปัญญา เสร็จแล้วเป่ามนต์คาถาลงไปในน้ำผึ้งและเทลงใส่ลงไปในกระบอกอ้อซึ่งตันเป็นท่อน ๆ เมื่อครบทั้งหมดแล้ว ก็แจกอ้อผญ๋าให้แก่ผู้เข้าร่วมพิธีทุกคน แล้วผู้ที่ได้รับอ้อก็จะออกไปยังบริวณที่จัดไว้สำหรับผู้ที่จะกินอ้อผญ่า การกินอ้อผญ่าก็จะต้องอธิฐานขอให้สติปัญญาจงบังเกิดแก่ตนเอง แล้วกลั้นหายใจยกอ้อขึ้นจบศรีษะ แล้วดื่มน้ำผึ้งในต้นอ้อจนหมดและขบต้นอ้อให้แตก โยนต้นอ้อข้ามศรีษะไปข้างหลังที่มีปล่องอยู่ โดยถือเคล็ดว่าต่อไป ปัญญาจะได้ปล่อง คือปัญญาจะมีเยอะขึ้นดีขึ้น จำได้มากขึ้น
ในช่วงนี้ก่อนที่จะกินน้ำผึ้งที่อยู่ในกระบอกอ้อ ในส่วนของวัดโพธาราม โดยการนำของพระโสภณพัฒโนดม เจ้าอาวาสวัดโพธาราม รองเจ้าคณะจังหวัดพะเยา จะใช้โอกาสนี้นำทุกคนกล่าวคำปฏิญาณตนที่จะไม่ยุ่งกับยาเสพติด ไม่ว่าจะเป็นผู้ค้า ผู้ขาย ผู้เสพ ซึ่งเป็นสร้างภูมิคุ้มกันด้านยาเสพติด หากผู้ใดไม่ยุ่งกับยาเสพติดเมื่อกินอ้อผญ๋าแล้วจะบังเกิดผลทำให้ตนมีสติปัญญาที่เฉียบแหลม หากแม้นใครเข้าไปยุ่งกับยาเสพติดอ้อผญ๋าก็จะไม่บังเกิดผลเกิดปัญญาแก่ผู้นั้น
ปัจจุบันพิธีกรรมการกินอ้อผญ๋าได้สูญหายไปจากชุมชนคนล้านนา พระโสภณพัฒโนดม เจ้าอาวาสวัดโพธาราม รองเจ้าคณะจังหวัดพะเยา จึงฟื้นฟูพิธีกรรมนี้ขึ้นมาใหม่ โดยจะจัดพิธีกรรมการกินอ้อผญ่า ในทุกวันที่ 15 เมษายน ของทุกปี ซึ่งเป็นวันพญาวัน โดยถือว่าวันพญาวันเป็นวันเริ่มต้นของจุลศักราใหม่ เป็นวันที่ฤกษ์ดี เป็นวันมงคล หากผู้ที่จะเข้าร่วมพิธีกรรมดังกล่าว ก็จะต้องมาทำบุญที่วัดโพธาราม ตำบลศรีถ้อย อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา ในวันที่ 15 เมษายน ของทุกปี